Tarih | Türkiye’de tarımın tarihi

Bingöl’ün Solhan ilçesinde bulunan 4 bin 500 yıllık buğday taneleri, bölgede tarımın ve uygarlığın tarihine dair yepyeni bilgiler veriyor.

Cumhuriyetin kuruluşunu takip eden yıllarda yaşanan dönüşüm fırtınası en hızlı şekilde tarım alanında esti. Bu dönüşümün güç kaynakları ise bilime olan inanç, cesaret ve umuttu.

1960’lı yıllarda İstanbul’da yalnızca Silivri ya da Çatalca’da değil, en kozmopolit ilçelerinde de tarımsal üretimin nefesi duyulabiliyordu. Şişli’deki meşhur Hilton Oteli’nin çevresinde bile!

Bundan tam 83 yıl önce Atatürk’ün Mersin’de 35 üreticiyle ortaklaşa yazdığı bir dilekçe, Türkiye’de kooperatifçiliğin tarihinde çok özel bir anlam taşıyor.

Ludwig von Köchel klasik müzik severlerin yakından tanıdığı bir isim. Köchel’in bitki bilimciler için ise ayrı bir yeri var.

85 yıl önce bugün hayata veda eden kimyager Fritz Haber, bir yandan tarımdaki muazzam verim artışı, diğer yandan ise kimyasal silahların icadına önayak olan buluşlarıyla bugün de tartışılmaya devam ediyor.

30 Ağustos’un kahramanları yalnızca bağımsızlığı değil; aynı zamanda toprak reformunu, Köy Kanunu’nu, ziraat enstitülerini, şeker fabrikalarını, Devlet Üretim Çiftliklerini, Köy Enstitülerini de kazanmış oldu.

Domates cüce çalılık virüsü üzerine yaptığı çalışmayla hem bitki hem de genetik biliminde çığır açan İngiliz bilim insanı Norman Pirie 101 yıl önce bugün doğdu.

Buluşlarıyla bitki bilimi tarihine geçen İskoç botanikçi Robert Brown, bundan 160 yıl önce yaşama veda etti. Brown Bitkilerin üreme ve beslenmesi alanındaki çalışmalarıyla tarım biliminde yepyeni kapılar açmıştı.

Bugün hala popülerliğini koruyan Tarla Yönetimi Cepkitabı’nın yaratıcısı olan İngiliz tarım ekonomisti John Nix yaşama veda etti.

Virüs biliminin kurucularından kabul edilen ve tüm yaşamını bitki hastalıkları ve beslenmesine dair bilgileri arttırmaya adayan Martinus Beijerinck, bundan 167 yıl önce bugün doğdu.

Sakız adası ve Çeşme yarımadasına özgü sakız ağacı, damla sakızını yüzyıllar boyunca insanlara cömertçe sundu. Zamanla Çeşme’de sayısı giderek azalan sakız ağaçları şimdi yeniden hayat buluyor.

Türkiye’de tarımsal eğitim çalışmalarının başlamasından bu yana 172 yıl geçti. Cumhuriyet ile birlikte modern değerlerle yeniden şekillenen ziraat fakülteleri bugüne kadar 100 bine yakın mezun verdi.

İngiliz botanikçi ve bitki illüstratörü Priscilla Susan Bury, bundan yaklaşık 200 yıl önce yayınladığı ve 350 farklı bitkiye yer verdiği eseriyle çağdaşlarını derinden etkilemişti.

Buğday üretiminin 1960’lara kadar geçirdiği zor dönemler, dünyadaki teknolojik gelişmelerin takibi ve Türkiye’ye uyarlanmasıyla aşıldı. Bunda en büyük payın sahibi ise dönemin Tarım Bakanı Bahri Dağdaş’tan başkası değildi.

“Bitki anatomisinin babası” olarak tanınan İngiliz bilimci Nehemiah Grew’ün çalışmaları bugün de bitkilerin renkli dünyasına gönül veren bilimciler için büyük önem taşıyor.

Gediz havzasında yürütülen arkeolojik kazı çalışmaları kapsamında Genç Tunç Çağı’na ait 3 bin 500 yıllık tahıl ambarları ve tohumlar ortaya çıkarıldı.

Mezunları arasında Mehmet Akif Ersoy’un da bulunduğu Halkalı Ziraat Yüksek Okulu, Türkiye’de tarım eğitiminin en önemli sembollerinden biri.

Kanada’da 65 yıl önce kurulan tarım müzesi, geçmişin en meşhur traktör modellerini ve çeşitli tarım aletlerini bir araya getiriyor.

Güney Amerika’da bulunan 52 milyon yıllık meyve fosilinde bugünkü sebzelerin kökenine dair bilgiler gizli.

Bitkilerin beslenmesinde önemli rol oynayan amonyum nitratın adı kaza ve ihmal ile gelişen çok sayıda faciada geçiyor.

Türkiye’nin 1910 yılında ithal ettiği gelin böceği, tarımda biyolojik mücadelenin ilk örneğiydi. İlk yerli faydalı böcek ise Halkalı Ziraat Mektebi’nde üretildi.

Meyve cinsleri üzerine çalışmalarıyla tarihe adını yazdıran Michurin'in ıslah ve melezlemeye dair teori ve deneyleri halen bugün de bitki bilimcilerin ilham kaynaklarından biri.

Biyoyakıtlar ilk olarak İkinci Dünya Savaşı’nda tarımın gündemine geldi. Ticari üretimi ve kullanımı ise 80’li yıllarda başladı. 1934 tarihli belgeler ise Türkiye’de biyoyakıtların daha da eskiye uzandığını gösteriyor.