1. BÖLÜM: Buğdaydaki düşüş daha zorlu günlerin habercisi mi?
Türkiye’de mısır üretimi kendine yeni bir yol açsa da, pamuktan sonra buğdayda da fetret devrine girildiğinden söz ediliyor. Küresel iklim değişikliğinin tahıl üretiminde nasıl bir rolü var?
Tahıl ürünleri binyıllar boyunca Anadolu’da tarımsal faaliyetin merkezinde oldu. Bugün de tahıllar Türkiye tarımının lokomotifi olarak kritik önem taşıyor. Gelişen tarımsal teknolojiler tarla bitkilerinde üretim biçimlerini hızla değiştirirken artan verim oranları bu topraklardaki kadim tahıl üretimini farklı bir boyuta taşıyor.
Son yıllarda hızla artan ekim alanları ile mısır Türkiye’nin tahıl üretiminde kendine yeni bir yol açmaya başladı. Ancak bunun tersine, pamuk gibi sembol bir üründen sonra buğdayda da bir nevi fetret devrine girildiğini söylemek zor değil. Verim artsa da, ekim alanlarının büyük bir hızla daralmasıyla kilit ürünlerdeki yarışta geride kalmak kaçınılmaz.
İklim değişikliğinin gölgesi tarlalara düşüyor
Küresel iklim değişikliğinin risk altında bıraktığı kırmızı hat Türkiye’yi de içine alıyor. İklim değişikliğinin kısa vadeli etkileri dahi ekstrem hava koşulları vesilesiyle gözle görülür kayıplara yol açmaya başladı. Tahıl üretimindeki düşük performansın üzerinde iklim değişikliğinin ne gibi etkisi var? Peki ya yakın gelecekte tarlaları neler bekliyor?
“Mevsim normalleri”nden söz etmek zorlaşıyor
Tarımsal üretim alanlarının azalması ile ürün deseninin değişmesi ve yer değiştirmesinde şüphesiz iklim değişiminin önemli bir rolü var. Son dönemlerde zamansız donlar ve mevsim normalleri dışında gerçekleşen yağışlar veya ani sıcaklık yükselmeleri nedeniyle tarım alanlarında meydana gelen hasar bunun en önemli kanıtı.
Batı bölgeleri kuraklık bekliyor
Yapılan araştırmalara göre 2070’li yıllarda ortalama sıcaklığın 2 ila 3 derece artacağı ve Adana-Samsun hattının batısında kalan bölgelerde 10 yılda bir önemli kuraklıkların yaşanacağı tahmin ediliyor. Etkisi şimdiden hissedilen değişim ile birlikte hava sıcaklıklarının yükselmesi ve dolayısıyla su kaynaklarının azalması bekleniyor.
Verimde yüzde 20 düşüş olabilir
Araştırmacılar tüm bu faktörlerin etkisiyle gelecekte bazı tarım ürünlerinin üretim alanlarında bölgesel değişimlerin olacağı uyarısını yapıyor. Öyle ki, başta hububat olmak bazı stratejik ürünlerde ise yüzde 20’ye varan oranlarda verim azalışları görülebileceği öngörülüyor.
Sulama modernleşse de alışkanlıklar devam ediyor
İklim değişikliğinin baskısına karşı en kritik mücadele alanlarının başında sulama geliyor. Yalnızca vahşi sulama değil, modern sulama sitemlerini kullanan kimi üreticilerin geleneksel yöntemlerden gelen alışkanlıkları devam ettirmesi bu alanda gelişimi yavaşlatıyor.
Sulama zamanı ve miktarı konusunda yeterli bilince sahip olmamak verim üzerinde olumsuz etkiye sahip. Tüm bunlara gün geçtikçe artan hastalık ve zararlıların dayanıklılık potansiyelleri ile bazı yıllar görülen etkili salgınlar eklenince tarımsal üretimde verim düşüşlerinin devam edeceğini söylemek zor değil.