Salçalık domates üretiminin en önemli merkezlerinden olan Bursa ve Manisa-Salihli’de sağanak yağış ve mildiyö, hasada hazırlanan ürünlerden şok kayba neden oldu. Salgın nedeniyle stokları tükenen salça sanayisi zor durumda.
Mayıs ayından beri Türkiye genelinde doğal afetlerin yakasını bırakmadığı tarımsal üretim yeni bir krizle karşı karşıya. Sanayilik domates üretiminin merkezlerini kısa sürede etkisi altına alan mildiyö hastalığının neden olduğu kayıplar, Covid-19 salgını nedeniyle halihazırda zor günler geçiren salça sektöründe şok etkisi yarattı.
Bursa’da geçtiğimiz günlerde yaşanan sağanak yağışlar sel felaketine neden olarak can kayıplarına yol açarken tarım arazilerine de ciddi ölçüde zarar vermişti. Ancak aşırı yağışın tarım üzerindeki uzun vadeli etkisi daha da derin olacak gibi görünüyor. Özellikle Mustafakemalpaşa, Karacabey ve Yenişehir ovalarında yetişen domateslerde yanma yaşanırken, ardından da sebze tarımının deyim yerindeyse baş belası olan mildiyö hastalığı baş gösterdi.
Türkiye’deki salçalık domates ihtiyacının yüzde 40’ını karşılayan bu bölgede yaşanan zararın ardından aynı hastalık üretimin bir diğer üssü olan Manisa’nın Salihli ovasında da domatesleri kurutmaya başladı. Hasada 15 gün kala ve domateslerin henüz kızarmadığı bir aşamada yaşanan kayıp nedeniyle hem üreticileri hem de salça fabrikalarını zor günler bekliyor.
İlaçlama zorunlu olarak sıklaştırıldı
Yalnızca Mustafakemalpaşa bölgesi 100 bin dekarlık bir alanda ürün kaybıyla karşı karşıya. Bu da dönüm başına 10 ton domatese denk geliyor. Aşırı yağışların yanı sıra gündüz ve gece sıcaklıkları arasındaki farkın çok olması ve yoğun çiğ nedeniyle rekoltenin büyük oranda düşeceğini söyleyen Mustafakemalpaşa Ziraat Odası Başkanı Mehmet Aydemir, “İlaçlamayı normalde 10 günde bir yaparken şu anda gün aşırı yapmaya başladık” diyor.
Üretici kalan ürünü kurtarma mücadelesinde!
İklimsel şartlardan dolayı 2 aydır istenilen sıcaklığa ulaşılmadığını söyleyen Karacabey Ziraat Odası Başkanı Erhan Erdem ise, “Üretici ilk olarak virüse yakalanan tarlaları fidesiyle birlikte sürdü. Sonrasında gelen mildiyö de ekili arazinin yüzde 70’ini etkiledi. Karacabey üreticisi şu anda mahsulünü kurtarabilmek için korkunç bir mücadele veriyor” diye konuşuyor.
En az yüzde 30 düşüş yaşanacak
Manisa-Salihli’de de yağışlar, yalnızca 15-20 gün içinde mildiyö hastalığının sanayi domatesi üretilen 15,5 bin dönümlük araziye yayılmasına yol açtı. “Şu anda emek harcayarak tarlasına domates eken ve hasat etmeyi bekleyen üretici mağdur durumda” diyen Salihli Ziraat Odası Başkanı Cem Yalvaç, “Geçen yıl 126 bin ton salçalık domates üretimi yapmışken, bu yıl yüzde 30 veya daha yüksek kayıp yaşanacak” diyor.
Anlaşmalı üretim yapanların alternatifi yok
Türkiye genelinde yaklaşık 350 bin dekar alanda salçalık domates yetiştiriliyor. Bu yıl toplamda beklenen 2,5 milyon tonluk üretimin ne kadar gerisine düşüleceğinin 2-3 hafta içinde belli olacağını söyleyen Erhan Erdem, “Bazı üreticiler fabrikalarla anlaşmalı ekim yaptığı için domateslerini kurumaya başladıkları halde sökemedi” derken, anlaşması olmayan üreticilerin ise kuruma nedeniyle tarlasına başka ürün ekmeye hazırlandığını söylüyor.
Dünyada da salça eksikliği yaşanıyor
Türkiye’de salça fabrikalarının 5’te 4’üne Mustafakemalpaşa ve Karacabey bölgeleri ev sahipliği yapıyor. Covid-19 salgınıyla birlikte salça stoklarının bittiğini ve fabrikaların ciddi bir salça ihtiyacı olduğunu söyleyen Mehmet Aydemir, “Ürettiğimiz salçanın yüzde 50-60’ı ihraç ediliyor. Pek çok ülke koronavirüs nedeniyle ekim yapamadı. Dünyada da bir salça eksiği yaşanıyor” diye konuşuyor.