Kayısıda hasat yaklaşırken tahminlerin iki boyutu var: Bir yandan ürün kalitesinin geçen yıllara fark atacağı belirtilirken, rekoltenin düşeceğini söyleyen üreticiler “şişirme rekolte” açıklamalarından şikayetçi.
Uluslararası pazarda Türkiye’nin marka değeri en yüksek ürünlerinden kayısıda yeni hasat sezonunun neler getireceğini herkes merak ediyor. Malatya’daki bahçelerde rekolte tespit çalışmalarının başladığı Mayıs ortalarından bu yana oluşan tablo ise şimdilik çelişkilerle dolu. Tablonun bir yüzünde kalite, diğer yüzünde ise rekolteye dair tahminler yer alıyor.
2020 yılına Covid-19 salgını nedeniyle dış pazarda yaşanan aksaklıklarla başlayan kuru kayısı her şeye karşın dış ihracat gelirlerini geçen yıla oranla arttırmayı başarmıştı. Yeni sezonun şekillenmeye başladığı Nisan ayında ise Malatya’da adeta arazilere nefes aldırmayan yağışlar monilya hastalığına neden olmuş, ayrıca bahçelerde görülen kabuklu bit sorunu ürün kaybının ilk sinyalleri çalmıştı.
Üretici 65 bin ton diyor
Düşük rakımlı bölgelerde Haziran ayının sonunda başlayacak hasat öncesi farklı görüşler ortaya çıkmaya başladı. Çiçeklenme döneminde yaşanan dolu ve zirai don afetinin yanı sıra çil hastalığının da kayısıyı etkilediğini söyleyen Malatya Ziraat Odaları Koordinasyon Kurulu Başkanı Yunus Kılıç, bu yıl düşük rekolte beklediklerini söyleyerek tahminlerinin 65 bin ton civarında olduğunu açıkladı.
Kalibresi yüksek bir sezon olacak
Aynı günler içinde tersi yönde bir açıklama ise Malatya Ticaret Borsası Başkanı Ramazan Özcan’dan geldi. “Şu ana kadar doludan ciddi bir zarar görmedik. Bazı bölgelerde lokal hasar var ama toplamda kötü bir tablo yok. Bir aylık süreyi doğal afetlerden zarar görmeden atlatırsak çok daha iyi olacak” Özcan, “Geçen yıllara göre çok daha kaliteli bir ürün görünüyor. Kalitesi ve kalibresi çok yüksek bir hasat dönemi yaşayacağız” diye konuştu.
TARSİM raporları baz alınmalı
Kayısıdaki bu yorum farklılığı aslında geçtiğimiz yıllarda da yaşanan rekolte tartışmalarının bir uzantısı. “Geçtiğimiz yıllarda açıklanan şişirme ve hayali rekolteler üreticiye hiçbir fayda sağlamadı. Kayısı üzerine yapılan spekülasyonlar sonucu 3,5 dolara ihraç edilen ürün üreticiden 1,5 dolardan alınıyor” diyen Yunus Kılıç, bu yıl rekoltenin Bakanlık tarafından TARSİM raporları göz önüne alınarak açıklanmasını talep ediyor.
Sorun, kayısıda üretime dair tahminlerin birden fazla kaynaktan yayılmasında yatıyor. Peki en güvenilir kaynak hangisi? Yalnızca bahçelere bakarak tahmin yapmanın kamuoyunu yanılttığını söyleyen Malatya Tarım ve Orman Müdürü Tahir Macit, “Oluşturduğumuz rekolte komisyonu bağımsız bir şekilde ve bilimsel verilerle çalışıyor” diyor.
Malatya kayısısının ismi kullanılıyor
Malatya’da hasat döneminin bir diğer kronik tartışma konusu ise bölgenin tescilli marka adının kötü niyetle kullanılıyor olması. İl dışından kayısı getirilerek “Malatya kayısısı” adı altında ihraç edildiğine dikkat çeken Yunus Kılıç, “Coğrafi işaret sahibi kuru kayısımızın bu kriterlere göre dünya pazarına girmesini ve kayısı ihracat rakamlarına bakılarak bu paranın kimlerin kasasına girdiğinin takibe alınmasını istiyoruz” diye konuşuyor.