Bu yılın başından beri soğan ihracatına getirilen fiili yasak kalkıyor. Buna göre ihracatçı başına 250 bin tonu geçmeksizin dış satın yapılabilecek.
Türkiye tarımında 2020 yılını en zorlu karşılayan grupların başında soğan üreticileri geliyor. Bunun altında, yılın hemen ilk haftası soğan ve patates ihracatına getirilen “ön izin” şartı kararı var. Ancak ürünleri elde kalan ya da ucuz fiyata elden çıkarmak zorunda kalan üreticiler artık rahat bir nefes alacak gibi görünüyor.
Ne olmuştu?
Uzunca bir süredir fiyat dengesi kurulamayan bu iki üründe iç piyasanın korunması amacıyla Ticaret Bakanlığı tarafından ön izin şartı getirilmişti. Yurtdışına satış yapacak firmaların öncelikle Tarım ve Orman Bakanlığı’na başvuru yapmasını şart koşan bu Tebliğ ile birlikte aslında soğan ihracatı da fiilen durmuştu.
Üreticiler “ya ihracat ya iflas” dedi
Küresel piyasada artan fiyatlara karşı önlem olarak alındığı belirtilen karar üretici ve ihracatçıları tarafından ise olumsuz karşılanmıştı. Önceden yapılan ihracat anlaşmalarını hatırlatan üreticiler, ürünlerin depolarda çürümeye başladığını belirterek “ya ihracat ya iflas” demiş ve alınan kararın geri çekilmesini talep etmişti.
Depolarla 50 bin ton soğan var
Yeni yılın başında oluşan bu ihracat krizi Mart ayında koronavirüs nedeniyle dış ticarette yaşanan tıkanma ile farklı bir boyuta ulaştı. Nisan itibariyle ülke genelinde depolarda 50 bin ton soğan bulunduğunu söyleyen Yüreğir Ziraat Odası Başkanı Akın Doğan, “Bu soğanı iç piyasada tüketmemiz mümkün değil. Bu stoklar erimez ise hem fiyatlar çok düşen hem de üretici kazanamaz” demişti.
Bakanlık açıkladı
İhracata dair uzun süredir beklenen açıklama ise Mayıs ayının başı itibariyle geldi ve Tarım ve Orman Bakanlığı arz fazlasını önlemek için soğan ihracatına belli sınırlar dahilinde izin verileceğini açıkladı. Buna göre firma başına toplam 250 tonu geçmeyecek şekilde ihracat için başvuru yapılabilecek ve ihracat için ön izin belgesi alabilecek.
Bu yıl verim yüksek, fiyatlar düşük
Soğan üretiminde şartlar bu yıl geçen sezona oranla oldukça farklı. Geçtiğimiz yıl yeterli ürünün alınmamasıyla birlikte ithalat yoluna başvurulmuş, ithal soğanların kalitesindeki düşüklük nedeniyle de arz düşük kalmıştı. Bu da fiyatların yükselmesine neden olmuştu.
Bu yıl ülke genelinde yüksek verim bekleniyor. İlk hasatlar da bunun işareti. Yeni ürünlerin toplanmasıyla birlikte kurusoğanın fiyatları da 1 TL’nin altına kadar düşmüş durumda. Bu da ihracat kapılarının yeniden açılmasını zorunlu kılan en önemli faktör olarak göze çarpıyor.