İzmir’in çamfıstığı üretimiyle bilinen Kozak ormanında fıstık çamları 10 yıldır büyük bir hızla kuruyor. Sorunun kaynağı tespit edilemezken üreticiler 2 bin yıllık ağaçları kesmek zorunda kalıyor.
Türkiye’nin İspanya’dan sonra en büyük ikinci üreticisi olduğu çamfıstığı yüksek fiyatıyla pazarın en değerli ürünlerinden biri. Ancak bu yıl ürünün fiyatları normalin dahi çok daha üzerinde seyrediyor. Market fiyatları kilogram başına 450 TL’ye kadar çıkan çamfıstığında cep yakan bu yükselişin nedeni ise can sıkıcı.
Dolmalık fıstık olarak da bilinen çamfıstığının üretim merkezi İzmir’de çam ağaçlarıyla ünlü Kozak ormanı. Bergama, Dikili ve Kınık ilçelerini kapsayan Kozak ormanındaki fıstık çamlarının başı hastalık ile dertte. Orman içinde 15 bin hektarlık alana yayılan 5 milyon adet fıstık çamının son yıllarda sıkça görülen kuruma sorunu bu yıl iyice görünür hale geldi.
Üretim 10 yılda 10 kat azaldı
10 yıl öncesine kadar bin 100 ton üretim hacmine sahip olan bölgede fıstık verimliliği bu oranın 10’da 1’ine kadar düşmüş durumda. Yaklaşık 10 bin üreticinin üründen elde ettiği yıllık ortalama 200 milyon TL’lik gelir ise geçtiğimiz yıl itibariyle 200 tonun altına kadar geriledi.
Rekoltede yaşanan dramatik düşüş karşısında üreticiler toplayabildikleri ürünleri kilogram başına 180-200 TL’ye satıyor. Bu fiyat geçtiğimiz yılın neredeyse 2 katı. Pek çok üretici ise umudunu kestiği ağaçları keserek odun olarak değerlendirme ve boşalan arazide hayvancılık yapma yoluna girdi.
Hastalık tespit edilemiyor
Yıldan yıla kuruyarak verimsizleşen fıstık çamlarında yaşanan sorunun kaynağı henüz tespit edilebilmiş değil. Üniversitelerden ağaçlardaki hastalığın ve ne yapılması gerektiğinin belirlenmesi için destek istediklerini söyleyen Bergama Ticaret Odası Başkanı Fikret Ürper, “Ancak maalesef net bir tespit yapılmadı. Ağaçların yaşlılığı ya da böcek ve mantar gibi etkenler üzerinde duruluyor ama bunlar sadece birer tahmin” şeklinde konuşuyor.
Altın madeni mi sorumlu?
Fıstık çamlarının akıbeti ile ilgili şüphelenilen bir diğer faktör ise Bergama ve Dikili’de siyanür kullanılan altın madenlerinin toprak ve çevrede yarattığı kirlilik. Uzun yıllar Kozak ormanında araştırma yapan Bakanlık yetkilileri ve üniversite üyelerinin rotasyona uğradığını dile getiren Bergama Belediye Başkanı Mehmet Gönenç ise, “Burayı tanıyan bilim insanları 2014’ten itibaren sürgün edildi ve yerleri doldurulamadı. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı soruna ciddiyetle el atmalı ve bir bilim heyeti oluşturulmalı” diyor.
Organ nakli yapılırken!
2008 yılından sonra hastalık nedeniyle kozalakların içinden çıkan künar sayısının birdenbire azalmaya başladığını söyleyen Yukarıbey Mahallesi Muhtarı Yusuf Doğan “10 yıldır çare bulunması için çırpınıyoruz, artık takatimiz kalmadı” derken, Okçular Mahallesi Muhtarı Özcan Uzun ise “Organ nakli yapılabilen şu dönemde bu hastalık nasıl tespit edilemiyor, anlamak mümkün değil” diye konuşuyor.