Turuncu denilince ilk akla gelen bitkilerden havuç aslında çok daha geniş bir renk çeşitliliğine sahip. Aslında diğer renkler kadar turuncu havuçlarda da sebzenin tarihsel gelişiminin izi var.
Turuncu rengi ile görmeye alışık olduğumuz havucun siyah, mor, sarı, beyaz ve renklerinin de olduğunu biliyor muydunuz? Dünyanın hemen hemen her bölgesinde turuncu, Hindistan’da ise kırmızı renkli üretiminin ağırlık kazandığı havucun doğadaki ilk hali şimdikinden bir hayli farklı.
Renklerin evrimi
İlk olarak 10. yüzyıldan sonra Anadolu’dan dünyaya yayıldığı tahmin edilen havucun aynı yüzyılda Persler tarafından da tanındığı biliniyor. 12. yüzyıla ait kaynaklarda ise kırmızı ve yeşilimsi sarı renkte iki farklı renk havuçtan bahsediliyor.
Havucun 13. ve 14. yüzyıllarda Çin’e sonrasında ise İtalya, Fransa, Almanya, Hollanda, İngiltere gibi Avrupa ülkelerine yayıldığı, 16. yüzyılda da Avrupa ülkeleri ve Arap yarımadasında sarı ve mor çeşitlerinin yetiştirildiği biliniyor.
Tahtta devir teslim
Havuç ailesinin pek tanınmayan üyelerinden biri de mor renkli havuçlar. Yemeklere verdiği renk nedeniyle mor havuç, ıslah çalışmalarının da etkisiyle tahtını zamanla sarı havuca bıraktı. Yabani havuç olarak bilinen beyaz havucun işte bu sarı renkli havuçlardan geliştirildiği tahmin ediliyor.
Turuncu hakimiyetini ilan ediyor
Günümüzde sık tercih edilen turuncu havucun ortaya çıkışına dair ise iki teori bulunuyor. Bunlardan ilki mor renkli havucun Afganistan’da ıslah edilip oradan Akdeniz ülkeleri, Batı Avrupa ve Çin’e yayıldığı yönünde.
Kimileri ise turuncu havuçların 16. yüzyılda Hollanda Kraliyet Sarayı’nın rengi olan turuncuya uyum sağlaması için Hollanda’da geliştirildiği görüşünü benimsiyor. Turuncu havucun başta Avrupa olmak üzere dünyanın çeşitli bölgelerine yayılmasının ardından mor, kırmızı, sarı ve beyaz çeşitlerin üretimi yalnızca Asya ve Orta Doğu ülkeleri ile sınırlı kaldı.
Tüketici eliyle zirveye
Şimdilerde yeniden eski görkemli günlerine dönmeye hazırlanan mor havuçlar için çalışmalar başladı. İlk olarak 36 yıl önce havuç genetikçisi Philipp Simon ve ekibinin Suriye’den temin ettiği mor havuçlar üzerindeki çalışmalarla birlikte mor çeşitler yeniden tarım sahnesine çıkmış durumda.
Çalışmaların çıkış noktası; mor havucun üstün özelliklerini turuncu havuç çeşitlerine aktarmak olsa da, mor havuç üretici ve tüketicilerden ilgi görünce üretimi de yaygınlaşmaya başladı. Ekibin şimdiki hedefi ise kırmızı havuç çeşitlerinin özelliklerinin geliştirilmesi!