Rusya ile düzelme yoluna giren ilişkiler tarım sektörünü umutlandırdı. Şimdi soru şu: Uçak krizinden bu yana ihracatta yaşanan kayıp nasıl telafi edilecek?
Kasım ayında yaşanan uçak krizi ile birlikte durma noktasına gelen Türkiye-Rusya tarımsal ihracatı yeni gelişmelerin heyecanını yaşıyor. Rusya’ya gönderilen özür mektubu ile başlayan süreçte ticari ilişkilerin yeniden kurulmaya başladı. Şimdi ise geçen 6 aylık dönemde tarım sektörüne darbe vuran yaş meyve-sebze ihracatındaki ambargonun kaldırılması gündemde.
Ürünler yeniden değerlendirilecek
Geçtiğimiz hafta Rusya’ya giden Gıda ve Kontrol Müdürlüğü yetkilileri pek çok ürüne konulan ambargonun kaldırılması konusunda ilk adım olmuştu. Rus yetkililer ise öncesinde “sağlık standartlarının yerine getirilmediği” gerekçesi ile ithalatını durdurdukları Türkiye’den ithal sebze-meyve ürünlerinin yeniden değerlendirileceğini belirtmişlerdi.
Barışın etkileri üreticilere yansıyacak
Dün ise ihracat krizinden etkilenen tarımın aktörlerini umutlandıran açıklama geldi. İki ülkenin tarım bakanlıkları düzeyinde temasların sürdüğünü belirten Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanı Faruk Çelik, “Türkiye-Rusya ilişkilerinde yaşanan düzelmeden ilk etapta meyve, sebze ve narenciye üreticileri fayda görecek. 6-7 aydan beri yaşanan bu kötü dönem inşallah bir daha yaşanmaz” diye konuştu.
Telafi için zamana ihtiyaç var
Türkiye İhracatçılar Meclisi Başkanı Mehmet Büyükekşi ise “Rusya’ya yönelik kayıpları kısa sürede telafi edeceğimizi elbette düşünmüyoruz. Ancak yakın zamanda başta yaş meyve-sebze sektörü olmak üzere bazı sektörlerimizde bir düzelme bekliyoruz” açıklamasını yaptı.
Şu anda hangi ürünler ambargolu?
Uçak krizinin ardından Rusya 2016 yılının ilk günü itibariyle Türkiye’den domates, hıyar, portakal, mandalina, nektarin, elma, armut, kayısı, şeftali, erik, üzüm, çilek, kuru soğan, renkli lahana ithalatını yasaklamıştı. İlerleyen günlerde bunlara biber, nar ve patlıcan gibi ürünler de eklenmişti.
Yalnızca domateste 65 milyon dolar zarar
Rusya ambargosunun 6 aylık bilançosuna bakıldığında ağır bir tablo göze çarpıyor. 1 Ocak-10 Mayıs tarihleri arasında Türkiye’nin yaş meyve-sebze ihracatında yaşadığı toplam gelir kaybı 85 milyon dolar olarak hesaplanmıştı. Yalnızca en önemli ihracat kalemi olan domateste ise zarar 65 milyon doları bulmuştu.
Kabus gibi bir 6 ay!
Yalnızca Antalya’da toplam kredi borçları 2,6 milyar TL’yi bulan üretici ve komisyoncular uçak krizi ile zorlu bir döneme girdi. Sezon içinde domatesin üreticiden çıkış fiyatları 50 kuruş düzeylerine kadar düştü. Başta yine domates olmak üzere pek çok üründe üreticiler içinden geçilen fiyat krizine karşı tepkilerine dile getirdi.
İhracat geliri yüzde 33 düştü
2016 yılının ilk yarısı boyunca Türkiye tarım ürünlerinde farklı ihracat pazarlarına yönelerek kaybı dengelemeye çalıştı. Bu süreçte bir önceki yıla oranla ihracat miktarı yüzde 1,1 oranında artsa da, ihracat geliri yüzde 33 oranında düşerek 133 milyon dolara geriledi.
Yeni süreçte en büyük koz kaliteli ürün olacak
Kasım ayından bu yana yüzde 85 oranında azalan Rusya’ya yönelik ihracatın eski formuna kavuşması için sabırlı olmak gerekiyor. İki ülke arasında ilişkileri düzeltmeye yönelik siyasi adımların en hızlı şekilde atılması en önemli gereklilik. Aynı süreçte tarım sektörünün elini rahatlatacak en önemli koz ise Rusya pazarına yönelik ürünlerin de kalite ve gıda güvenliği açısından en üst düzeyde tutulması olacak.