Şark tütününe dönüş

Türkiye'nin tütün ihracatı 1 milyar dolara yaklaşıyor. Tekel'in özelleştirilmesinin ardından tütün üretimindeki gerileme bir kaç yıldır tersine dönüyor. Türkiye Ziraat Odası (TZOB) tahminlerine göre tütünün 2013 rekoltesi 90 bin tonu bulacak. Tütünde 2012’de 850 milyon doları bulan ihracat da 1 milyar dolara gidiyor. Şark tütününde 2002’de 3,5 TL olan fiyat 12 liraya kadar yükselmiş durumda. 2011’de sözleşmeli tarımla ilgili sıkıntılar nedeniyle 11 liraya gerileyen tütün fiyatı, 2002’yle kıyaslandığında 3 katı aşan bir artış gösteriyor. TZOB Başkanı Şemsi Bayraktar, “Son 2 yıldır üretim artışının nedeni sözleşmeli alım yapan şirket sayısının artmasının getirdiği rekabet. Bu, tütün fiyatının artmasına ve üreticinin tütüne yönelmesine sebep oldu. Bu yönelişte sözleşme yapan şirketlerin yılda 4 defa faizsiz avans vermesinin etkisi de büyük. Ülkemiz tütün üretiminin yüzde 95’i oryantal.Tarımında zirai ilaç kullanımının yok denecek ölçüde az. Bu tütünümüzü daha cazip bir konumuna getiriyor” diyor. Japan Tobacco International (JTI) Genel Müdürü Bilgehan Anlaş da “Tütün ihracatı 1 milyar dolara gidiyor. Kaliteli şark tütününe dönüş var. Ege’de yeni denemeler yapılıyor. Devletin de gündeminde.Talebi çok. Türkiye bu üründen çıkmamalı. Yunanistan, Makedonya ve Çin pazarı alabilir. Fiyatı da yükseliyor. Türkiye’den bütün JTI’a tütün gidiyor” diye açıklıyor. TZOB rakamları tütüne dönüşü resmediyor. 2011’de üretim 45 bin tondu. 2012’de 80 bin tona çıktı. Bayraktar, “Türkiye geçmişte en fazla üretimin yapıldığı 5. ülkeydi. Son yıllarda bir kaç sıra geriledi. Türkiye’de tütün sektöründe köklü değişiklikler yaşandı. Destekleme alımları sona erdirildi. Tekel devreden çıktı. Son 7 yıl içinde en düşük üretim 45 bin tonla 2011’e ait. 2013 yılında ise Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 2. tahminlerine göre 90 bin ton olması bekleniyor" diyor. Ancak üreticiyi tedirgin eden gelişmeler de sözkousu. Sözleşmeli alım yapan uluslararası firmaların zaman zaman daha az alım gerçekleştirmesi üreticiyi zorlayabiliyor. Dış Ticaret Müsteşarlığı (DTM) verilerine göre bu yıl Eylül ayındaki tütün ihracatı 53 milyon dolar. Ocak-Eylül döneminde ise 713 milyon dolar düzeyinde. Tütün Eksperleri Derneği, Yunanistan veya Lübnan'daki  uygulamalarının Türkiye’de de geliştirilmesi halinde ihracatın daha yüksek bir miktara çıkacağı görüşünde. Derneğin bu konudaki açıklamasında şöyle deniliyor: “Yunanistan Tarım Bakanlığı ile uluslararası sigara üreticisi bir firma arasında imzalanan anlaşmada 3 yıl boyunca Yunanistan’dan alınan tütünün yaklaşık 20 fazlasına karşılık gelen bir miktara, 2013-2015 yıllarını kapsayan 3 yıllık dönem için satın alma garantisi sağlandı. İtalya, İspanya ve Polonya’da üretilen tütünlerin alımını zorunlu kılacak benzeri anlaşmalar yapılıyor. Lübnan’da da tütün üretimi devlet destekli olarak sürdürülüyor ve sigara üreticileri sattıkları sigaralarda yer alan tütün miktarı kadar tütünü, Lübnan’dan almak zorunda.Türkiye, bölgesindeki en büyük yaprak tütün üreticisi. En cazip pazarlardan biri ancak bu gücünü kullanamıyor. Benzer uygulamalar tütüncülüğe dikkate değer katkı sağlar. İhracat artar. İstihdam artışıyla beraber makro açıdan da önemli faydalar sağlanabilir."