Dünya ayva üretiminde uzun yıllardır liderliğini koruyan Türkiye, karşısında dişli bir rakip buldu.
Yıkıcı don afetinin yaşandığı 2025 yılı dışında Türkiye, yıllardır ayva üretiminde tartışmasız liderliğini koruyor. Yıllık 170-190 bin tonluk üretimiyle dünya pazarının yönünü belirleyen ülke konumunda. Ancak son yıllarda dikkat çeken bir gelişme var: Özbekistan hızla yükseliyor ve aradaki fark her geçen yıl biraz daha daralıyor. Üretimini 50-70 bin ton bandına taşıyan ülke, sadece miktar olarak değil, üretim modelini dönüştürerek de Türkiye’ye yaklaşıyor.
İhracatta “standart” yarışı
Türkiye’nin ayvada geniş bir coğrafyaya yayılan üretim yapısı, çeşitlilik ve aroma zenginliği açısından büyük bir avantaj yaratıyor. Fakat bu yaygın yapı, verimlilikte bölgesel farklılıkları da beraberinde getiriyor. Ortalama 10-13 ton/ha verim, potansiyelin altında kalıyor. Buna karşılık Özbekistan, daha dar alanda kurduğu modern bahçeleriyle 12-14 ton/ha seviyesine ulaşarak verimlilikte Türkiye’ye neredeyse eşitlenmiş durumda. Bu tablo, miktar farkının hâlâ büyük olmasına rağmen, yapısal anlamda bir yaklaşmanın net göstergesi.
Çeşit zenginliği konusunda Türkiye üstünlüğünü koruyor; Eşme ve Bardak gibi aromatik yerli çeşitler hala küresel pazarda benzersiz bir kalite sunuyor. Özbekistan ise sınırlı çeşit havuzuna rağmen standart ve homojen ürün profiliyle ihracatta hız kazanıyor. Rusya ve Orta Asya pazarlarına yakınlık, bu yükselişi daha görünür hâle getiriyor.
Liderliği korumak için verimlilik şart
Türkiye ayva üretiminde liderliğini sürdürüyor, fakat Özbekistan’ın yükselen üretim modeli bu alanın geleceğini daha rekabetçi hâle getiriyor. Türkiye’nin çeşit ve kalite avantajını koruyarak verimlilik ve standardizasyonda atacağı adımlar, bu farkın ileride nasıl şekilleneceğini belirleyecek. Ayvada evet lideriz ancak güçlü adımlarla yaklaşan bir takipçi de var.