Ocak ayındaki alışılmadık sıcaklıklara aldanan fındık bahçeleri, Şubat’ta yaşanan kar yağışları ve zirai dondan büyük zararla çıktı. Hasar tespit çalışmalarının sürdüğü Giresun ve Ordu’da don riski henüz geçmiş değil.
Girdi fiyatlarında geniş zamana yayılan artışa ve yeni tip koronavirüs (Covid-19) salgınının yarattığı olağandışı koşullara karşın tüm gücüyle üretime devam eden tarım arazilerinin hızını bu sezon iklim kaynaklı sorunlar kesti. Geçtiğimiz yaz ve sonbahar döneminde düşük yağış oranları pek çok ürünü kuraklık baskısı altında bırakırken, 2021 yılı ise üst üste yaşanan zirai don afetleriyle geldi.
Ocak ayı boyunca çoğu bölgede mevsim normallerinin hayli üzerinde seyreden sıcaklıkların pek çok ürüne “yalancı bahar” yaşatmasının ardından kış mevsimi sert yüzünü Şubat ayı ile birlikte tarım arazilerine göstermişti. Özellikle meyve bahçelerini olumsu etkileyen bu iklimsel şokun kurbanlarından biri Bursa başta olmak üzere Marmara bölgesindeki zeytinlikler olmuştu.
Fındıklar vaktinden çok önce uyanınca…
Bahar aylarıyla birlikte bitkilerin olgunlaşma süreci yaklaştıkça, tıpkı zeytinde olduğu gibi iklimin “oyununa gelen” diğer ürünlerde de kayıpların boyutu daha da belirginleşmeye başladı. Bunların başında ise Türkiye’nin son yıllarda artan tüm sorunlarına karşın üretim ve ihracatta dünya liderliğini koruduğu fındık geliyor.
Doğu Karadeniz’de fındığın bugün karşı karşıya kaldığı kayıp aslında hava sıcaklıklarının 20 derecelere kadar dayandığı Ocak ayında ilk belirtilerini vermeye başlamıştı. Üretimin kalbinin attığı Ordu ve Giresun’da pek çok bahçede bitkiler erkenden püskül açıp tomurcuklanırken, vaktinden yaklaşık 1,5-2 ay önce uyanmaya başlayan fındıklar bu haliyle dona karşı da savunmasız hale gelmişti.
Dallarda yanmalar var, don riski ise sürüyor
Nitekim bölge üreticilerinin 60’lı yıllardan beri tanık olmadıklarını söylediği bu zamansız bahar Şubat ortalarında yerini sıfırın altına düşen sıcaklıklara ve kar yağışlarına bıraktı. Özellikle 250-500 metre rakım seviyesinde ve güneye bakan bahçelerde yaşanan zirai don fındık dallarında yanmalara neden olurken erken davranan meyveleri ise üreticinin kayıp hanesine yazmaya başladı.
Bölgede Mart başına kadar uzanan bu soğuk hava dalgası özellikle gece saatlerinde artan don riskiyle etkisini hissettirmeye devam ediyor. Önümüzdeki günlerde yaşanabilecek yeni şokların endişesini taşıyan üreticiler bir yandan rutin bahar hazırlıklarını yürütürken diğer yandan da ocaklardaki mevcut hasarın tespiti ve telafisi için çalışmalar sürüyor.
Kayıplar yüzde 80’i bulabilir
Fındık üretiminde başı çeken Giresun’da don riskinin devam ettiği uyarısında bulunan Giresun Ziraat Odası Başkanı Nurittin Karan, “Önümüzdeki günlerde havaların ısınması ve çotanakların oluşum evresine girmesiyle hasarın boyutu daha net ortaya çıkacak” diyor. Altınordu Ziraat Odası Başkanı Atakan Akça ise Ordu bölgesinde 500 metre düzeyinde rakıma kadar olan bahçelerde yapılan incelemelere göre yüzde 20-80 arasında ürün hasarı yaşandığı bilgisini veriyor.
Sigorta başvurusu için yarın son gün!
Bahçesi zirai dondan etkilenen fındık üreticisinin ürün kaybı karşısında şu an için tek dayanak noktası tarım sigortaları. Bunun için devlet destekli tarım sigortası kaydı bulunan üreticilerin hasar kaydı için TARSİM’e ihbarda bulunması gerekiyor. TARSİM kapsamındaki sigortalardan faydalanmak isteyen diğer üreticilerin ise son başvuru tarihi olan 11 Marta, yani yarına kadar başvuru sürecini tamamlaması gerekiyor.