Yabancı işçilerin başı çektiği çay hasadında bu yıl Covid-19 önlemleri nedeniyle işgücü krizi yaşanıyor. Çayın tarlada kalmaması için ise farklı formüller devrede.
Doğu Karadeniz’de çay hasadına artık sayılı günler kaldı. Normal şartlarda mayıs ortalarına doğru tarım işçileriyle dolup taşmaya başlayan arazilerde ise endişe verici bir tenhalık hakim. Çay üreticileri, Covid-19 önlemleri nedeniyle bu yıl ülkeye giriş yapmayacak yabancı uyruklu işçilerin yerini nasıl dolduracaklarını düşünüyor.
40 bin çay işçisi devreden çıktı
Doğu Karadeniz’de Mayıs ayı itibariyle yaklaşık 1 milyon üretici ailesi çay hasadı için kolları sıvıyor. Rize, Trabzon, Artvin ve Giresun’da yaklaşık 830 bin dekar alanda yapılan hasatta her yıl çoğu Gürcistan ve Azerbaycan’dan gelen 40 bine yakın tarım işçisi görev yapıyor. Ancak koronavirüs nedeniyle Mart ayından beri sınırların kapatılmış olması bu işgücünü devreden çıkarmış durumda.
Şehir dışındaki üreticiler de gelemiyor
Büyükşehirlerden hasat süreci için bu 4 ile giriş yapmak isteyen 100 bine yakın üretici de iller arası seyahat yasakları ile karşı karşıya. İllerde bulunan üreticiler geçtiğimiz ay “iş başa düştü” diyerek gübreleme ve budama uygulamalarını kendi güçleriyle yapmışlardı. Üreticiler aynı zamanda Çaykur’un bu yıl kampanyayı erken başlatıp süreyi uzun tutarak her gün çay almasını talep etmişlerdi.
Köy köy gezerek işçi aranıyor
Ancak üretim alanlarının genişliği düşünülürse, tüm bu yükü üretici ailelerinin tek başına üstlenmesi mümkün değil. Bunun için pek çok üretici bir araya gelip köy ve mahalleleri gezerek sezonluk çay işçisi arayışına girmiş durumda. Tartışılan bir diğer formül ise memleketlerine dönen öğrenciler ve Vefa Sosyal Destek Grupları.
Teklif cazip ama…
İşgücü eksikliği çay işçiliği ücretlerini de yükseltti. Ancak 250 TL günlük yevmiye, yani aylık 7 bin civarında maaş ve sosyal güvence teklifine karşın işçi bulunmakta zorlanılıyor. Üstelik yalnızca Rize’de İş-Kur’a kayıtlı yaklaşık 20 bin işsiz olmasına karşın… Bunun en önemli gerekçesi ise çay hasadının zorluğu olarak gösteriliyor.
Çay toplamak herkesin harcı değil!
Üreticiler de çay toplamanın kolay bir iş olmadığına özellikle dikkat çekiyor. Daha çok Doğu Karadeniz bölgesinden çay toplamayı bilen bölge halkını harekete geçirmek istediklerini söyleyen Çay Üreticileri Dayanışma Derneği (ÇAYÜDAD) Başkanı Mustafa Mavi, Çay toplamayı öğrenmek kabiliyete bağlı. Bilen bir kişi günde 350-400 kg toplar. Bilmeyen biri için ise Mayıs ayı ancak hazırlık dönemi olabilir” diye konuşuyor
Bir çay işçisi nasıl para kazanıyor?
Çay işçiliğinde dört farklı yevmiye türü olduğunu söyleyen Mavi, “Birincisi 250 TL’den günlük ücretle çalışma. Bir diğeri kilosunu 1 TL’den toplama usulü. Yani günde 500 kg toplayan işçi 500 TL kazanabilir. Yarı yarıya hasat usulünde toplanan ürünün yarısı işçiye yarısı mal sahibine kalıyor. 3’te 1 usulünde ise örneğin 10 ton çay toplayan birinin elde edeceği 30 bin TL gelirin 20 bin TL’si kendisine kalıyor” diyor.
Memlekete dönen öğrencilere çağrı
Rize’nin Fındıklı ilçesinde Ziraat Odası, Muhtarlar Derneği ve İlçe Kent Konseyi de sorunu çözmek için “Çayımız Tarlada Kalmasın” projesini başlattı. Bu kapsamda herkes kendi mahallesi ya da köyünde çalışırken, salgın nedeniyle memleketlerine dönen öğrenciler de hasada katılacak. Projenin üreticiye çay taban fiyatının üçte biri civarında maliyeti olacağı belirtiliyor.
Her aileden bir kişi istihdam edilebilir
“Gençlerimiz komşusunun çayını toplarken 6 ay sigortalı ve maaşlı olacak. Çay sürgün aralarında boş geçen aylarda ise bir kamu kurumunda ya da toplumsa işlerde görev alarak maaşı asgari ücretten yatırılacak” diyen Fındıklı Belediye Başkanı Şahin Çervatoğlu, “Böylece aynı zamanda her aileden bir kişiyi istihdam etme şansı doğabilir. Bu, il dışında olan ve çaylığının başına gelemeyen üreticilerimiz için de büyük bir kolaylık olacak” diye konuşuyor.