Prof. Dr. Bora Kaydan
Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Biyoteknoloji Anabilimdalı
Hasan Deda Büyüköztürk
Adana Büyükşehir Belediyesi Tarım ve Hayvancılık Hizmetleri Daire Başkanı
Koronavirüs günlerinden ürün verimliliği, gıda güvencesi ve üretici gelirlerini güçlü kılmak için ne gibi çözümler üretmek gerekiyor?
Çok önemli günlerde, Covid-19 günlerinde yaşıyoruz. Bu dönemde tarımda neler yaşandığı, bunun önümüzdeki günlere nasıl etki yapacağı konusunda hiçbir eylem planımız bulunmamakta. Bu nedenle bu konu ile ilgili neler yapmamız gerektiği konusunda bir beyin fırtınası yapmak gerekiyor.
Covid-19 ile mücadele ediyoruz. Evde kalıyoruz. Güzel ama tarım devam etmek zorunda. Tam olarak mısır ve pamuk ekimleriyle sera dikimlerinin yapılması gereken zamanlar. Turunçgil zararlıları ile mücadele başlamak zorunda. Üretici arkadaşlarımız, dostlarımız neler yapacaklar bunun hakkında fikrimiz var mı? Bilmiyoruz.
Tarım işçilerinin bir yerden bir yere nasıl taşınacağını bilmiyoruz. Çay hasadı yaklaşıyor, hasadı yapacak insanlar nereden bulunacak? Bilmiyoruz. Serada fidelerin dikilme dönemi. Bunları nasıl üreteceğiz? Bilemiyoruz.
Tarımda sorunlar ve çözüm önerileri
Tarımda cevaplanması gerekenler sorular var. Bu konuda neler yapmalıyız, onu tartışmamız gerekiyor. Karşımıza çıkan en büyük sorunlar ise şu şekilde:
- Tarım girdileri çok yüksek.
- Tarımda çalışılacak işçi bulmak, özellikle bugünlerde çok zor.
- Tarım için yapılması gereken bir eylem planı yok.
- Bir sonraki aşamada en çok ihtiyaç olacak şey besin eksikliği.
- Bir tarım planlaması var mı tartışmak gerekiyor.
- Kim ne ekecek, nasıl dikecek bilinmiyor.
- Bir master planı yok.
- Yurt dışını bıraktık, yurt içinde taşımanın yasaklandığı günlerde tarım ürünlerinin taşınması imkânsız hale geldi. Bu aşamada nelerin yapılacağı konusunda herhangi bir öneri yok.
Bu sorunları çoğaltmak mümkün. Ancak tüm bu sorunların çözülmesi için yöntemler de mevcut diye düşünüyoruz. Öncelikle yapılması gerekenleri şöyle sıralayabiliriz:
- Tarım kredileri taksitlerinin en az 3 ay ötelenmesi.
- Tarım işçilerinin Covid-19 ile bulaşıklık testinin yapılarak çalışmalarının sağlanması.
- Tarımda kullanılan ürünlerde KDV’nin sıfırlanması.
- Akaryakıttan alınan vergilerin sıfırlanması.
- Bu planlamanın yapılması için mutlaka tarım bilimleri komisyonunun oluşturulması gerekmektedir.
Doğrudan destekleme modeli gerekli
Bunun dışında gıda fiyatlarının ve pazarların sık sık takip edilmesi gerekiyor. Şehirlerimizde bulunan gıda pazarları üzerindeki yönetimin güçlendirilmesi, insanların panik yapmasını engellemek ve üreticilerin rasyonel üretim kararlar vermesini sağlamak için rehberlik edilmesi gerekiyor. Bu açıdan önümüzdeki 1-2 ay çok önemli.
Bu yaşanan süreç ne kadar sürecek, belli değil. Mevcut destekler devam ederken tarımsal üretimi hızlandıracak, girdi maliyetlerinde üreticilere tarımsal üretimde hemen kullanacağı, tarımsal üretime destek olacak acil nakdi ve doğrudan destekleme modeline geçilmesi önem arz etmektedir.
Biyolojik ve biyoteknik mücadele öne çıkarılmalı
En önemli sorunlardan biri de tarımsal üretimde hastalık ve zararlı kontrolüdür. Hastalık ve zararlılarla mücadele edilmezse bazı ürünlerde yüzde 80’lere varan ürün kayıpları gerçekleşmektedir. Tarımsal ilaçların üretiminde ve satışında hammadde açısından dışa bağımlı bir ülkeyiz. Şu anda da hammadde alımında sıkıntılar yaşandığından, biyolojik ve biyoteknik mücadele yöntemlerine önem verilmesi, destekleme modelinde ön planda tutulması gerekmektedir.
Biyolojik ve biyoteknik mücadele yaygınlaştırılmalı, bu yöntemlerin uygulanması yönünde acil destekleme modeli geliştirmelidir. Biyolojik ve biyolojik mücadele üzerine çalışma yapan enstitüler ve üniversitelere destek verilerek bu konulardaki çalışmalar desteklenmelidir.
E-ticaret şirketlerine görev düşüyor
Gerek uluslararası gerek ulusal tarım ve gıda tedarik zincirlerinin normal çalışmasını sağlamak gerekmektedir. Kişiden kişiye temasın önlenmesi için, e-ticaret şirketlerinin temassız teslimat için bir uygulama geliştirmesi ve kuryelerin ürünleri müşterilerin alması için uygun noktada bir alana bırakmasına izin verecek bir sistem oluşturulması da şart gözükmektedir.
Belediye ve STK yardımları
Birçok sektörde, çalışan binlerce insan işsiz kaldı. Bu durumdan en kötü etkilenen ve en savunmasız insanları korumak için belediye, sosyal hizmetler ve ilgili STK’ların ekipler oluşturarak, nakit veya ayni transferler şeklinde, sağlık ve beslenme görevlilerinin müdahalesi ile birlikte yardım etmesi gerekir. Salgın sonrası dönemde aynı yardımların yapılmaya devam edilmesinin yeniden yapılanma öneminde de çok önemli olduğu düşünülmektedir.
Ülkeler arası dayanışma zorunlu
Daha da dayanıklı bir gıda sistemi oluşturmak için daha fazla yatırım gerekmektedir. Gelişmekte olan ülkelerin gıda güvenliği krizini önleme veya kontrol altına alma kapasitelerinin arttırılması kolektif bir çaba olduğundan, bu tür yatırımlar ulusal hükümetlerin yanı sıra uluslararası toplumlardan da gelmelidir. Bu nedenle ihracat ve ithalat tedbirlerinin ivedi bir şekilde alınması gerekir. Küresel ticaretin sorunsuz akışını sağlamak ve uluslararası pazarın gıda arzını güvence altına almak için hayati bir araç olarak kullanılması önemlidir.