Doğal tatlandırıcı özelliğiyle bilinen stevia bitkisi artık Doğu Karadeniz’de de çay tarlalarıyla iç içe yetiştiriliyor. Bitkinin yerli ismi ise çok geçmeden bulundu: Rize şekeri!
Son yıllarda adı giderek daha sık duyulan stevianın kökeni yüzyıllar öncesine dayanıyor. İlk olarak Güney Amerika’da yetiştirildiği bilinen bitkinin doğal tatlandırıcı özelliği onun dünya pazarındaki yerini hızla büyümeye başladı. Günümüzde en yoğun olarak Çin ve Japonya’da üretilen stevia, ABD ve başta Fransa olmak üzere Avrupa’da da artık çok popüler.
İlk hasat 2014’te
Türkiye’de ilk hasadı 2014 yılında Rize’de yapılan stevia bitkisi, endüstriyel şekerden on kat fazla tatlandırıcı özelliğe sahip. Bu özelliği ile alternatif bir doğal tatlandırıcı konumunda. Kalori içermediği için diyabet, obezite, kronik hastalıklar gibi sebeplerle şeker kullanmayan tüketiciler için de birebir.
Çay havzalarıyla iç içe
Ancak tüm bitkisel ürünlerde olduğu gibi stevia yetiştirmenin de incelikleri var. Organik maddece zengin ve drenajı iyi toprakları tercih eden stevia, yıllık ortalama bin 200 mm yağışa ihtiyaç ve düzenli bir yağış rejimine ihtiyaç duyuyor. Bu nedenle genellikle çay havzalarıyla iç içe ekiliyor.
Hassas kurutma dönemi
Çok yıllık çalı tipi bir bitki olan stevianın, çiçeklenme dönemleri ise ağustos ve eylül ayları. Hasat sonrasında yalnızca iki gün içerisinde kurutulması gereken bitkinin, doğrudan güneş ışınlarına maruz bırakılmaması da önemli. Tüm bu özellikler onu Türkiye coğrafyası içinde belki de en çok Doğu Karadeniz’e yakıştırıyor!
Yeni ismine alıştı!
Dört yıl önce başlatılan çalışmalar sonucu Çaykur ekibi ile birlikte Çin’den gelen bir uzman heyet, Rize Atatürk Çay ve Bahçe Kültürleri Araştırma Bahçesi’nde stevianın deneme çalışmaları gerçekleştirdi. Temmuz ayında Çaykur tarafından ilk hasadı gerçekleştirilen stevia verim açısından olumlu sonuçlar verdi. Sonraki hasatlardan da yüksek verim alınması bitkinin bölgeye uyum sağladığını gösterdi ve steviaya Türkçe isim bile verildi: Rize şekeri!
Çaya alternatif olarak düşünülmemeli
Üretimi arttırmak için üreticilere fidan dağıtımı yapılmasını planladıklarını söyleyen Çaykur Yetiştiricilik ve Islah Kısım Müdürü Ayhan Haznedar, ayrıca bölgede bir de fabrika projesi olduğunu vurguluyor. Üretimin daha geniş alana yayılmasını istediklerini söyleyen Haznedar, buna karşın stevianın çay üretimine bir alternatif olarak düşünülmemesi gerektiğinin altını çiziyor: “Doğu Karadeniz’de çaya alternatif değil, onun yanında katma değer oluşturabilecek potansiyele sahip bir ürün olarak görüyoruz.”