Mahsulümü nasıl satmalıyım?

Sonbahar geldi ve hummalı bir tarımsal sezonu daha birçok bölgede kapatmaya başladık. Hasat zamanının yaşandığı şu günler üreticinin en yoğun dönemleri. Satış ve depolama anlamında ciddi iş yükününü olduğu şu günlerde üretici yorgun ve sinirli. Bir an önce işlerini tamamlayıp istirahate çekilmek isteyen üretici hava şartlarına göre hasat planlaması, depo temini ve çarpılmadan temiz bir satışın stresini yaşıyor. Çevremde şu ana kadar dolandırılarak koca bir sezonun alın terini kaptıran 6 üretici mevcut. Umarım bu sayı artmaz ve alın terine göz diken bu fırsatçılar en kısa sürede yargılanırlar. Peki, üretici sıcak paranın azaldığı şu günlerde nasıl satış yapmalı? Özellikle senet ve çek ile dönen bu ticarette nelere dikkat etmeli? Aldığı evrakların vadesi ne kadar olmalı? Üretici ürünün kalitesini bilmeli Öncelikle tarımsal ürün satışının işleyişini anlatmak istiyorum. Tüccar ya da komisyoncu yetiştirilen ürünü görmek üzere, depo veya tarlaya gelir ve kalite kontrolü yapar. Genellikle yılların birikimi ile yapılan bu kontroller göz ve elle yapılmaktadır. Tespit edilen kalite ve miktara göre fiyat verilir ve pazarlık başlar. Bu süreçte “hayırlaşan”, yani anlaşma sağlayan taraflar ürünün sevkiyatı için lojistik operasyonuna başlar. Kamyonlar gelir, yüklenir, kantarda tartılır ve araç yola çıkmadan ödeme yapılır. Para, çek veya senet alan üretici mahsulünü tüketiciye giden yola uğurlar. Süreç Anadolu’da genellikle bu şekilde işler. Birçok ticaret erbabı yukarıdaki süreçteki hataları görmüş durumda. Öncelikle ürünün kalitesi üretici tarafından bilinmelidir. Birçok üretici yıllardır bu işi yaptığını ve kalitenin hangi kriterlere göre belirlendiğini bildiği iddia etse de, kalite kriterleri her geçen gün değişmektedir. Alıcı gelmeden önce bölgenin güvenilir tüccarlarına veya ilgili ürünü alan şirketlere numune ile satmak amaçlı başvurulmalıdır. Ortalama kalitedeki numunelere mümkünse en az 3 ayrı noktadan fiyat ve kalite yorumu alınmalıdır. Evrak istihbaratı yapmak gerek Ticaretin psikolojik kurallarından en önemlisi; eğer ürünü satmaya gidersen alıcı daha düşük fiyat verir. Satış noktasında aceleniz yok ise ürünü depoya çeker ve alıcı gelmesini beklersiniz. Alıcı geldiğinde ise yetiştirdiğiniz ürünü iyi tanıdığınız için rahat pazarlık edersiniz. Anlaşma yapıldıktan sonra ödeme evrak ile yapılacaksa, ilgili evrakın bir kopyasını rica etmelisiniz. Bu fotokopiyi çalıştığınız bankaya, yoksa bayinize veya size yakın bir esnafa götürdüğünüzde burada kişinin finansal istihbaratını yapabilirsiniz. Alıcı çek/senetlerini gününde ödüyor mu? Bunu öğrendikten sonra yapacağınız alışveriş sizin açınızdan kısmen güvenlidir. Üreticinin evrak istihbaratı alması son derece zor bunu biliyorum, ancak tanımadığınız kişilerle alış veriş yapıyorsanız bunu yapmaya mecbursunuz. Alıcı daha önce benzer meblağlarda ödeme yapmış mı? Kaç yıldır evrak kullanmakta? Ödeme alışkanlığı nasıl? Bu bilgiler size ışık tutacaktır. Şimdi diyecekseniz ki; üçüncü şahıslara başka birinin kredi veya finansal durumunu neden versinler? Bu işlem aslında kanunen yasak ama bazı bankalar işlem ücreti alarak bu istihbaratları sözlü olarak size veriyorlar. Sonuçta hiçbir banka BDDK kurallarına uymuyor. İşleri para kazanmak… Kendiniz adına satış sözleşmesi hazırlatın Evrakın kabulünden sonra ürünün müstahsil makbuzunu kestirerek ürettiğiniz ürünü resmileştirirseniz, alıcının bundan sonra çok fazla kaçar yeri kalmayacaktır. Eğer 100 ton mal verir 20 ton stopaj ödeyerek uyanıklık yaptığınızı düşünürseniz, kaçan 80 ton malınızın arkasından koşmanız size hiçbir şey kazandırmaz. Önemli bir husus ise satış sözleşmesinin hazırlanması. Ürününüzü satmadan önce arzuhalcilerden veya işin ehli avukatlardan yardım alarak kendiniz adına bir satış sözleşmesi hazırlatınız. Bunu boş bir zamanınızda bir defaya mahsus olarak yaptığınız da, daha sonraki yıllarda da fotokopi ile çoğaltarak kullanabilirsiniz. Alıcı kısmını ………… şeklinde boş bırakarak el yazınız ile doldurunuz ve 2 nüsha halinde karşılıklı imzalayınız. Sözleşmelerde üçüncü bir şahit olması da hukuki anlamda size artı sağlayacaktır. Üreticinin profesyonelleşmesi ve ticaretin kurallarını öğrenerek üretim yapması artık zorunludur. Atadan kalma yöntemlerle tarımsal üretim, bittiği gibi ticari yöntemler de bitmiştir. Değerinde ve alın terinizin hakkını alacağınız satışlar gerçekleştirmenizi dilerim. Kıvanç ALIŞ                                                                                                                                   Ziraat Mühendisi