Rusya ve Ukrayna arasındaki savaşta bir yıl geride kalırken, buğday, mısır ve ayçiçeği gibi tarım ürünlerinin üretimi ve ticaretinde Rusya’nın önemli bir pay elde ettiği görülüyor.
Türkiye, yaşadığı deprem felaketinin yaralarını sarmaya devam ederken, dünyayı kaosa doğru sürükleyen Rusya’nın Ukrayna’yı işgali birinci yılını geride kaldı. Birleşmiş Milletler ve Türkiye’nin girişimleriyle başlayan Tahıl Koridoru ile iki ülke arasındaki çatışmanın yol açtığı gıda krizine geçici bir çözüm bulunsa da mart ayında yeni bir anlaşma için dikkatler Rusya’da olacak.
Başta Afrika ülkeleri olmak üzere birçok ülkenin tarım ürünleri ticaretini yürüttüğü Tahıl Koridoru’nun kapanması durumunda da Türkiye dahil birçok ülkenin tahıl ithalatının sekteye uğrayacağı düşünülüyor. Zira Ukrayna’nın tahıl ihracatını sağlayan koridordan bugüne kadar 22 milyon 165 bin 287 ton tahıl ve gıda ürünü ihraç edildi. Ancak istatistiklere göre ise savaşın patlak verdiği günden bu yana Karadeniz’de tarım ürünleri ticaretinde Rusya’nın daha kazançlı konumda olduğu görülüyor. Ekonomim.com’un yaptığı habere göre buğday, mısır, ayçiçek yağı gibi tarım pazarlarındaki payını artıran Rusya’nın karşısında Ukrayna'nın pazar payı geriliyor. Ukrayna'nın buğday ihracatı, 2022-23 pazarlama yılında üçte birden fazla düşerken, ayçiçek yağı sevkiyatları beş yılın en düşük seviyesinde seyrediyor.
Buğday ihracatında aslan payı Rusya’nın
Ukrayna Tarım Bakanlığı’nın verilerine göre Ukrayna'nın işgal edildiği 24 Şubat 2022 tarihinden bu yana ülkenin buğday sevkiyatı 2022-23 mali yılında şimdiye kadar yüzde 39 düşüş gösterdi ve 10.8 milyon ton oldu. İşgalden sonra Ukrayna’nın buğday ihracatı dururken, Temmuz 2022’de açılan Tahıl Koridoru ile birlikte ihracatta artış yaşandı. Avrupa'ya yapılan sevkiyatlar 10 kattan fazla artarken, Asya ve Afrika'ya yapılan sevkiyatlar yüzde 75 ila 80 arasında düşüş gösterdi. Uzmanlar, 2023-24 sezonunda Ukrayna'nın buğday ihracatının 12 milyon tona düşmesini bekliyor. Savaş öncesi buğday üretimi 33 milyon ton olan Ukrayna’da, savaş sonrası tarım arazileri ve ekipmanlarının savaşta hasar alması nedeniyle üretimin 21 milyon ton olacağı öngörülüyor. Rusya'nın ise 33 milyon ton olan buğday ihracatının 2022-23 sezonunda 41.5 milyon tona çıkarması bekleniyor.
Rusya ayçiçeği üretimini artırıyor
İşgalin Ukrayna’da etkilediği bir diğer tarımsal ürün de ayçiçeği. Ülkede ayçiçek yağı sevkiyatlarının 2022-23 döneminde beş yılın en düşük seviyesine ineceği belirtiliyor. ABD Dış Tarım Servisi, 9 Şubat tarihli aylık yağlı tohumlar raporunda, sevkiyatların 3.85 milyon ton olacağını öngörüyor. Ukrayna, Dünyanın en büyük ayçiçek yağı üreticisi olan Ukrayna’yı Rusya takip ediyor. Her iki ülke, 2020-21 üretim sezonunda küresel ayçiçeği üretiminin yüzde 60'ını gerçekleştirdi. Ukrayna'nın 2022-23'te 4.3 milyon ton ayçiçek yağı üreteceği tahmin edilirken, bir önceki yıl ülkede ayçiçeği üretiminin 4.64 milyon ton olduğu belirtiliyor. Rusya'da ise 2022-23'te üretimin 6,19 milyon tona çıkması beklenirken, bir önceki yıl üretimin 5.82 milyon ton olduğu ifade ediliyor.
Mısır ihracatı yüzde 7 düştü
Savaş nedeniyle üretim düşüşü beklenen tarım ürünlerinden biri de mısır. Ukrayna dünyanın lider mısır ihracatçılarının başında geliyor. Ancak ABD Tarım Bakanlığı, Ukrayna’nın savaş öncesi mısır üretiminin 26.98 milyon ton seviyesinde olduğunu belirtirken, 2022-23 üretim sezonunda üretimin 22.5 milyon tona ineceğini tahmin ediyor. Ukrayna Tarım Bakanlığı’na göre de 2022-23 sezonunda ülkeden şimdiye kadar yıllık yüzde 7 düşüşle 17.41 milyon ton mısır ihraç edildi.