Zeytinde verim ve kaliteyi önemli ölçüde etkileyen zeytin kara koşnili ile mücadele edilmediği takdirde, ciddi boyutlarda kayıplarla karşılaşılabiliyor.
Zeytin yetiştiriciliğinin en büyük sorunlarından biri, verimde ve kalitede istenilen seviyelere ulaşılamaması. Üretimde verimi ve kaliteyi olumsuz yönde etkileyen unsurların başında ise hastalık ve zararlılar geliyor. Zeytinciliği ekonomik açıdan sekteye uğratan zararlılar arasında yer alan zeytin kara koşnili, yetiştiricilikte büyük rol oynuyor. Bu zararlıya özellikle Marmara Bölgesi’nde dikkat edilmesi gerekirken, Ege ve Akdeniz bölgelerindeki zeytin alanlarında önemli derecede tehlike oluşturmuyor.
Sonbaharda aktif larvalarla karşılaşılıyor
7 ayrı biyolojik döneme sahip olan zeytin kara koşnili, kışı genellikle yapraklarda ikinci ve üçüncü dönem larva halinde geçiriyor. Kışı geçiren larvalar, havaların ısınmasıyla birlikte sürgünlere göç ediyor ve burada gelişerek yumurtalı dişi dönemine giriyor. Yumurtalı dişi dönemine geçiş Akdeniz Bölgesi’nde nisan ayı sonlarında, Ege Bölgesi’nde mayıs ayı sonlarında, Marmara ve Karadeniz bölgelerinde temmuz aylarında gerçekleşiyor. Yumurtadan ilk larva çıkışı Akdeniz Bölgesi’nde mayıs ayında, diğer bölgelerde ise haziran ayında meydana geliyor. Yumurtadan çıkan aktif larvalar, yaprak ve sürgün gibi yeşil aksamlara doğru ilerliyor. Yaz ayları boyunca çıkış gösteren aktif larvalar, 1-7 gün yaprak ve sürgünlerde dolaşarak, kendilerine uygun yer buluyor ve birinci dönem larva haline geçiyor. Yaz sonlarına doğru ikinci ve üçüncü dönem larva formu gözlenen zararlı, kışa bu dönemde girmiş bulunuyor. Ancak bazı bireyler yaz boyunca gelişimlerini tamamlayarak, sonbaharda tekrar aktif larva veriyor ve böylece kısmen ikinci döl de tamamlanmış oluyor.
Kuru sıcak hava zararlının ölümüne yol açıyor
Üreme gücü oldukça yüksek olan zeytin kara koşnilinin, bir ana kabuğu altında 500-3000 yumurta gözlemlenebiliyor. Ancak, kışın sıcaklığın 5-6 gün boyunca 0°C altına düşmesiyle ve yaz aylarında kuru sıcakların etkisiyle, önemli ölçüde doğal ölümler yaşanabiliyor.
Koşnilin yoğunluğu ile zarar da artıyor
Ana konukçusu zeytin olan bu zararlının, larva ve ergin dönemlerinde ağacın özsuyunu emerek beslendiği biliniyor. Ayrıca beslenmesi esnasında salgılamış olduğu tatlı maddenin üzerinde üreyen saprofit mantarlar, karaballığa sebep oluyor. Bir yandan özsuyunun emilmesi diğer bir yandan karaballığın fotosenteze engel olması, ağaçları zayıflatıyor ve üründe azalmalar yaşanıyor. Koşnilin yoğunluğu arttıkça yaprak ve meyve dökümleri ile dallarda kurumalar başlıyor, böyle zamanlardaki ürün kayıpları ise yüzde 60-70 oranına kadar varıyor. Daha sonraki yıllarda ağaçlar hiç meyve veremez hale gelirken, ağaç formunda çalılaşma yaşanabiliyor.
Zayıf ağaçlarda yaşama şansı daha yüksek
Zeytin kara koşnilinin kuvvetli ağaçlarda daha az yaşama şansı bulduğu biliniyor. Çeşitli sebeplerle zayıf düşmüş ağaçları kuvvetlendirmek adına ise mutlaka kuruyan dalların kesilmesi, ağaçların iç kısımlarının hava ve ışık almasını sağlayacak şekilde budanması ve gübrelemenin tekniğine uygun olarak yapılması gerekiyor.
Mücadeleye dişi bireyler yön veriyor
Zeytin kara koşniline karşı uygulanacak zirai ilaç mücadelesinde, zirai ilaçlama zamanı aktif larva çıkışına göre hesaplanıyor. Zirai ilaçlama yapılacak bahçelerde o yıla ait yumurtalı dişi bireyler kontrol edilerek, yumurtadan aktif larva çıkışı saptanıyor. Yumurtaların yüzde 50’sinin açıldığı devrede birinci, yüzde 90’ının açıldığı devrede ise ikinci zirai ilaçlama yapılıyor. Zirai ilaç mücadelesinde ağaçların tüm yüzeyine gelecek şekilde uygulama yapılmasına ise ayrıca özen gösterilmesi gerekiyor.