Buğday odaklı gıda krizi gün geçtikçe dünya genelinde derinleşiyor. Ukrayna-Rusya savaşının bundaki etkisi oldukça fazla. Bu krizi çarpıcı bir görselle kapağına taşıyan The Economist ise gündeme oturdu.
Ekonomi ve uluslararası ilişkilere odaklanan, Londra merkezli haftalık haber dergisi The Economist, 20 Mayıs tarihinde yayımladığı yeni sayısının kapağına çok ilginç bir görsel taşıdı. Rusya-Ukrayna savaşı sonrası yaşanan gıda krizini buğday başaklarıyla gündeme taşıyan dergi, buğday tanelerini kuru kafalar üzerinden temsil etmesiyle gündeme oturdu. Sosyal medyada yaptığı paylaşıma ise “Savaş, kırılgan bir dünyayı kitlesel açlığa doğru itiyor. Bunu düzeltmek herkesin işi” notunu düştü.
Savaş öncesinde Rusya ve Ukrayna, dünyanın tahıl ihtiyacının yüzde 30’unu karşılıyordu. Avrupa'nın “ekmek sepeti” olarak anılan Ukrayna limanlarından her ay 4,5 milyon ton tarım ürünü ithal ediliyordu. Savaşın dünyayı bir gıda krizine sürükleyeceği zaten bilinen bir şeydi. Ancak savaşın uzaması özellikle gelişmekte olan ülkelerin ve yoksul halkların gıda güvenliğini tehlike altında bırakıyor. Birleşmiş Milletler de sıklıkla bu konuya dikkat çekiyor. Hatta Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres, Ukrayna’dan yapılan gıda ihracatının savaş öncesi seviyeye dönmemesi hâlinde dünyanın yıllarca sürecek bir kıtlıkla karşı karşıya kalabileceği konusunda uyarıda bulunuyor. Buradan hareketle de The Economist dergisi, gıda felaketine böylesine bir kapakla dikkat çekiyor ve bir şeyler yapmak gerektiğini söylüyor.
Buğday krizi Türkiye’yi teğet geçmez
Konu buğday olunca dünyanın sayılı buğday üreticileri arasında olan Türkiye’de de böyle bir görselin ilgi çekmemesi mümkün değil. Buğdayda kendine yeterlilik derecesi sınırda olan Türkiye, mamul ihracatı yapabilmek için sıklıkla buğday ithal ediyor. Bu ithalatın ana kaynağı ise elbette Rusya ve Ukrayna. Ancak savaş nedeniyle buğday ihtiyacını karşılamak için Türkiye de dahil birçok ülke farklı ülkelere yönelmeye başladı. tarlasera’nın Haziran sayısında buğdayın yeni aktörlerini Detay sayfalarımızda ele aldık.
Bir diğer taraftan Türkiye'de buğday hasatları başlarken, buğday borsaları da hareketlendi. Geçtiğimiz günlerde TMO tarafından buğday ve arpa gibi ürünlerin alım fiyatları açıklandı. TMO’nun 2022 yılında ton başına arpa alım fiyatı 5500 lira ve 500 lira prim bedeli olmak üzere toplamda 6 bin lira olarak belirlendi. Ekmeklik buğdayda ton başına alım fiyatının 6 bin 50 lira ve bin lira prim olmak üzere toplamda ton başına 7 bin 50 lira olacağı belirtilirken, makarnalık buğdayda ise alım fiyatı ton başına 6500 lira ve bin lira prim ödemesiyle birlikte toplamda 7500 lira olacak. Prim ödemesinden ürününü TMO'ya veren üreticilerin yararlanabileceği vurgulandı. Tarımsal girdilerin her geçen gün yükseldiği düşünüldüğünde açıklanan fiyatların üreticiler tarafından yeterli bulunmaması çok doğal. Ayrıca merak edilen bir diğer konu da şu: Bu yıl yapılan tahıl hasadı Türkiye’nin ihtiyacını karşılayacak mı? TÜİK tarafından 2022 yılı buğday üretiminin geçen yıla göre yüzde 10,4 artışla 19,5 milyon ton, arpada ise geçen yıla göre yüzde 48 artışla 8,5 milyon ton olacağı tahmin ediliyor. Mevcut talep ve mamul gıda üretimi düşünüldüğünde buğday ithalatına başvurulacağı aşikâr. Ancak buğday odaklı gıda krizi düşünüldüğünde bunu hangi şartlarda hangi ülkelerden yapılacağı meçhul. Buğday çok uzun bir süre daha dünyanın gündeminde kalacak gibi görünüyor.