Küf kaynaklı zehirli madde olarak da bilinen aflatoksin, barındırdığı kimyasal içerik nedeniyle hayvan beslemesinden insan sağlığına kadar olumsuz etkiler yaratıyor. Özellikle Türkiye’nin ihracatında lider olduğu fındık ve incir gibi ürünlerde aflatoksin kaynaklı ekonomik kayıpların önüne geçmek önem taşıyor.
Son yıllarda insan yaşamını önemli derecede etkilediği için sıklıkla sözü edilen aflatoksin, başta Aspergillus türleri olmak üzere, belirli küfler tarafından üretilen çeşitli zehirli kanserojen ve mutajenlerden. Hem Aspergillus flavus hem de Aspergillus parasiticus tarafından üretilen aflatoksinler, doğada yaygın olarak bulunan otsu küflerin formları olarak da tanınıyor. Özellikle yüksek nemli bir ortama veya kuraklık gibi bazı stresli koşullara maruz kaldıktan sonra, hasattan önce veya depolama sırasında gıdaları kolonize edebilen bu küfler, gelişebilmek adına ise 25-35°C sıcaklığa ve yüzde 70 üzerinde nispi neme ihtiyaç duyuyor.
Tarımsal ihracatı etkiliyor
Normal koşullar altında toprakta bulunan aflatoksinin bulaşıp çoğalması ürünün tarladaki gelişimi, hasat edilmesi, depolanması veya son ürün haline getirilmesi esnasında yaşanıyor. Özellikle kuru yemişlerden Antep fıstığı, ceviz ve fındık; tahıllardan buğday, pirinç ve mısır; yağlı tohumlardan pamuk, ayçiçeği ve yer fıstığı; baharatlardan ise kırmızı biber, kara biber ve zencefil gibi ürünlerde karşılaşılan aflatoksin, bulaşmış olduğu yemi tüketen hayvanların sütlerinde ve bu sütlerden elde edilen ürünlerde de bulunabiliyor. Herhangi bir işlem ile gıdalardan arındırılamayan aflatoksin, 200-300°C yüksek sıcaklıklara karşı dayanıklı olduğu için gıdaların ısıtılması veya pişirilmesi gibi işlemlerle de kaybolmuyor.
Son dönemlerde Türkiye’nin ihracat lideri olduğu fındık ve incir gibi ürünlerde yapılan aflatoksin kontrollerinden dolayı birçok ürün iade edilmişti. Bu sebeple birçok üretici ve ihracatçının özellikle dikkat ettiği ve önlem aldığı unsurların başında geliyor.
Doğru adımların atılması şart
Yüksek dozlarda tüketildiği zaman zehir etkisi gösterebilen aflatoksinden tüketicilerin korunabilmesi adına, kontroller esnasında numuneler alınarak analiz işlemlerinin gerçekleştirilmesi gerekiyor. Zararlı olabilecek miktarda aflatoksin içeren gıda ve türevlerinin tüketime sunulmaması, aflatoksin riski bulunan gıdaların ise uygun şartlar altında saklanması, tüketici sağlığı için önem arz ediyor. Bunun yanı sıra aflatoksin sebebiyle ihracatın sekteye uğraması ekonomik olarak ciddi kayıp anlamı taşıyor. Bunun önüne geçebilmek için geri dönüşü olmayan bu hastalık etmenini iyi tanımak ve doğru adımlar atarak bertaraf etmek şart.