Hububat fiyatlarında dünya ölçeğinde yaşanan dalgalanmalar bu yıl kuraklığın bedelini ödeyen üretici ülkelerden Türkiye’yi de alarm durumuna geçirdi. TMO’nun buğday, arpa ve mısır için üst üste aldığı kararlar piyasada istikrarı amaçlıyor.
Tarım alanlarında kuraklık afeti artık yalnızca su kaynakları sınırlı bölgeleri değil dünya genelinde çok daha geniş bir coğrafyayı etkilemeye başladı. İklim değişikliğine bağlı olarak giderek daha sert geçen ve sonuçları da daha dramatik olan kuraklıklar 2021 yılı içinde Brezilya’dan ABD’ye, Güney Afrika’dan Hindistan’a kadar pek çok ülkeyle birlikte Türkiye’de de hissediliyor.
İklim krizi ve onun tetikleyeceğinden endişe edilen doğal afetler ve gıda krizi senaryoları her geçen gün daha gerçekçi hale geliyor. Yakın geleceğe dair bu endişelerle birlikte Covid-19 salgınının halen etkisini sürdürdüğü küresel atmosferden tarımsal ürün fiyatları da doğrudan etkileniyor.
17 gün sonra tekrarlanan ihale
Pandemi ile mücadelenin erken dönemlerine denk düşen 2020 Ağustos’una, yani 1 yıl öncesine göre hububat fiyatları dünya genelinde yaklaşık yüzde 30 arttı. Değeri giderek yükselen bu tahıllar arasında başı çeken buğday, arpa ve mısırın küresel pazardaki bu hareketliliğine karşı Türkiye’de de önlem amaçlı kararlar üst üste geldi.
Toprak Mahsulleri Ofisi’nin (TMO) yerli tahıl piyasası düzenlemeye yönelik adımları en yoğun şekilde arpada yaşandı. Haziran ayından bu yana arpa ithalatı için ton başına sırasıyla 270, 237, 279, 285 dolardan alım yapılan ihalelerden üçüncüsü “yüksek fiyat” gerekçesiyle iptal edildi. 20 Ağustos’ta gerçekleşen ve 245 bin ton arpa alımı öngören sonuncu ihalede kabul edilen fiyatın iptal edilen bir öncekinden fazla olması ise dikkat çekti.
Mısıra ürün alımıyla müdahale edilecek
Kurumun gelecek ihalelerde daha da yüksek fiyattan arpa almak durumunda kalacağı yönündeki tartışmalar üzerine TMO’dan yapılan açıklamada dünya genelinde üretici ve ihracatçı ülkelerin üretim rakamlarının düşürüldüğü ve fiyat dalgalanmaları yaşandığına vurgu yapılırken, “Olağandışı piyasa koşullarında piyasa istikrarını sağlamaya çalışıyoruz” denildi.
Fiyat istikrarsızlığından muzdarip bir diğer tarla bitkisi olan mısıra dair açıklama ise arpa ihalesinden 4 gün sonra geldi. Mısır fiyatlarında son günlerde yaşanan artışa dikkat çeken TMO Genel Müdürü Ahmet Güldal, yakın bir tarihte mısır satışlarına başlayarak yem maliyetlerini azaltmayı hedeflediklerini dile getirdi.
Buğday hayal kırıklığının merkezi
Bu sezon hem yurtiçi hem de uluslararası piyasada hayal kırıklıklarının asıl merkezi ise buğday. Arpa ve mısırın aksine, dünya genelinde fiyat artışı son 2 aydır da dinmeyen buğdayda kuraklığa bağlı olarak üretimde düşüş bekleyen ülkeler arasında ABD de var Türkiye de. Ulusal Hububat Konseyi’nin tahminlerine göre makarnalık buğdayda yüzde 3,5 civarında bir artışa karşın ekmeklik buğday rekoltesinde yüzde 5 gerileme yaşanacak.
İç piyasada bir ton fiyatı 3 bin TL’ye ulaşan ekmeklik buğday da tıpkı arpa gibi 30 Haziran’dan beri her biri 395 ton buğday ithalatını öngören 3 farklı ihaleye konu olmuştu. Ton başına sırasıyla 260, 257 ve 299 dolarda anlaşılan bu ihale zincirinin yeni halkası ise 2 Eylül’de gerçekleşecek.