tarlasera
tarlasera SATIN AL
Kapat

6.08.2021

Sürdürülebilir tarım için ekim nöbeti şart!

Sürdürülebilir tarım için ekim nöbeti şart!

Üreticiye birden fazla konuda fayda sağlayan ekim nöbeti hem birim alanda daha fazla verimi hem de tarımsal üretimde sürdürülebilirliği mümkün kılıyor.

Ekim nöbeti başta profesyonel üreticiler olmak üzere tarla bitkileri yetiştiriciliğiyle pek çokları için üretim sürecinin ayrılmaz bir parçası. Aynı tarla üzerinde farklı kültür bitkilerinin belirli bir zamansal düzen içinde birbiri ardına yetiştirilmesi prensibine dayanan ekim nöbeti ya da diğer adlarıyla münavebe veya rotasyon, tarımda çoklu üretim sistemlerinin farklı bir uzmanlık sahası olarak kabul ediliyor.

Ekim nöbetinin ana motivasyonu bitkisel üretimin aralıksız olarak devam ettiği bir tarım arazisinde aynı üretkenliği ve verimliliği koruyabilmek. Ancak münavebe uygulamalarının tek faydası bu değil. Bitki sağlığına ve verimine olumsuz yönde etki eden yabancı ot, hastalık ve zararlıların kontrolüne de yardımcı olan ekim nöbeti, aynı zamanda topraktaki organik madde miktarını arttırarak bitkilerin yetişeceği ortamın besin yönünden yoksullaşmasını da önlüyor.

Nöbete başlarken nelere dikkat etmeli?

Ekim nöbeti sabit ve değişken olmak üzere iki sistemden oluşuyor. Sabit ekim nöbeti sisteminde üretilen bitkiler düzenli bir sırayla birbirlerini takip ediyor ve döngü bir yılda tamamlanmış oluyor. Değişken ekim nöbeti sisteminde ise bu sıralama yıllara göre değişkenlik gösteriyor.

surdurulebilir-tarim-icin-ekim-nobeti-sart3.jpg

Söz konusu araziye göre uygulanacak olan münavebe sistemi birden fazla faktöre göre değişkenlik gösteriyor. Bu faktörler arasında iklim durumu, toprak yapısı, sulama olanakları ve yetiştirilecek olan bitki türünün yanı sıra yabancı ot, hastalık ve zararlıların bulunma durumları ile pazarlama gibi ekonomik koşullar da yer alıyor.

Zararlılarla mücadele yöntemi olarak münavebe

Bir bitkinin sürekli aynı tarla üzerinde yetiştiriliyor olması o bitkiye özgü hastalık, zararlı ve yabancı otların hızla çoğalarak yayılmasına sebep oluyor. Bu da zamanla üreticinin tarladan ürün alamaz hale gelmesine yol açıyor. Bu etmenlere karşı mücadeleyi yalnızca kimyasal yöntemler yani zirai ilaçlarla yürütmek yeterli olmadığı gibi ek sorunlara da yol açabiliyor.

Ancak ekim nöbeti ile belli dönemlerde aynı zararlının etki edemediği farklı bitkilerin yetiştirilmesiyle o zararlının arazideki etkinliği de kırılmış oluyor. Buna en iyi örneklerden biri patateste görülen ve “patates uyuzu” da denilen Actynomyces scables. Monokültür, yani tek tip ürün olarak yalnızca patates bitkisi yetiştirilen alanlarda büyük kayıplara yol açan bu zararlı, ekim sıralamasına pancar gelecek şekilde ekim nöbeti yapıldığında kontrol altına alınabiliyor.

surdurulebilir-tarim-icin-ekim-nobeti-sart1.jpg

Topraktaki organik madde miktarı artıyor

Bazı tarla bitkilerinin topraktaki bitki besin maddelerini ve organik maddeyi tüketirken bazılar ise aksine bu oranları arttırıcı özelliklere sahip. Örneğin özellikle patates ve şekerpancarı sürekli olarak aynı tarlada yetiştirildiğinde organik maddeyi hızla azalttığı için bu açıdan fakir topraklarda yetiştirilmeleri önerilmiyor. Ancak topraktaki bitki besinlerinin artmasını sağlayan yem bitkileri, bu çapa bitkileriyle ekim nöbetine girdiklerinde organik maddeyi çoğaltarak ana ürünlerde de yüksek verim alınmasını sağlıyor.

Bitkinin besin maddesinden yararlanmasını sağlıyor

Bitkilerin topraktan aldıkları besin maddeleri hem miktar hem çeşit yönünden farklılıklar gösteriyor. Bazı besin maddelerini topraktan çok yoğun miktarda alan ürünler özellikle üst üste yetiştirildikleri zaman toprağın o besinlerce fakirleşmesine yol açıyor. Örneğin mısır toprakta azot eksikliğine yol açabilirken aynı durum yoncada fosfor, üçgülde ise kalsiyum için geçerli . Ancak uygun bir münavebe sistemi bu durumu ortadan kaldırıyor.

Ayrıca bazı bitkilerin kökleri fazla derin, bazılarının ise yüzeysel olabiliyor. Ekim nöbeti toprak katmanlarında bulunan bitki besin maddelerinin dengeli bir şekilde kullanılabilmesi yönünden de oldukça fayda sağlıyor. Kök bölgesi göz önüne alınarak hazırlanacak bir münavebe sistemiyle birlikte üretici verim yönünden kazançlı çıkmış oluyor.

surdurulebilir-tarim-icin-ekim-nobeti-sart2.jpg

Baklagiller münavebeyle “yeşil gübre”ye dönüşüyor!

Ekim nöbetinin toprağa sağladığı en büyük fayda ona kazandırdığı azot miktarı. Köklerinde bulunan “Rhizobia” bakterileri aracılığıyla havadaki serbest azotun toprağa bağlandığı baklagil bitkileri ekim nöbetine eklendiğinde, biriken bu azot baklagillerden sonra ekilecek bitkiler tarafından da kullanılabiliyor. Ayrıca “yeşil gübre” olarak kabul edilen baklagillerin toprağa bol miktarda bıraktığı organik maddelerin parçalanması sonucu toprak azot yönünden daha da zenginleşiyor.

Bitki besleme kapsamında toprağa uygulanan kimyasal ve organik gübrelerden en etkili şekilde faydalanmak da yine münavebeyle mümkün. Ekim nöbeti uygulamasında bitkilere en uygun gübre, en uygun zamanda ve en uygun miktarda verildiği için, bitkilerin bu besinlerden yararlanması da en üst düzeyde oluyor. Ayrıca herhangi bir ürün tarafından alınmayıp toprakta kalmış olan gübre de nöbet dahilinde ekilen bir sonraki bitki tarafından kullanılıp faydaya çevrilmiş oluyor.

Erozyonla mücadeleye de katkı veriyor

Toprağın gevşek kalmasına neden olan çapa bitkileri, ayrıca yüzeyini örtemedikleri için toprağın kolayca taşınmasından da sorumlu. Ancak ekim nöbetine tahıl ve özellikle de yem bitkileri dahil edildiği takdirde kuvvetli kök sitemleri gelişmeye başlıyor ve toprak yüzeyini örtüyor. Bu sayede bol organik madde oluşturmaya başlayan bitkiler böylece toprağın yerinde kalmasını sağlayarak erozyonu engelleniyor.

İşgücünden tasarruf ekim nöbetiyle mümkün

Üretici için ekim nöbetinde bir toprak işleme ile iki veya daha fazla ürün yetiştirilebilme avantajı doğuyor. Örneğin pamuk ve buğday münavebe sisteminde, pamuk ekimi için yapılacak olan derin toprak işlemesinden sonra buğday ekimi için de toprağı tekrar derin işlemeye gerek kalmıyor. Yüzeysel yapılacak bir toprak işleme ile buğday ekimi hemen gerçekleştirilebiliyor. Böylelikle işgücü en etkin ve en üretken şekilde kullanılmış oluyor.


Yorumlar
    Bu yazı için henüz yorum yapılmamış. İlk yorum yapan siz olun.
Yorum Yaz

Yorumunuz Gönderildi

E-Bülten

Başka yerde bulamayacağınız tarım ve kültür haberlerini düzenli olarak almak için aşağıdaki kutucuğa e-posta adresinizi yazın ve gönder butonuna tıklayın; tarlasera e-bülten adresinize gelsin!

En Çok Okunanlar

Tanımadığınız bitkiyi telefonunuza sorun!

Tanımadığınız bitkiyi telefonunuza sorun!

Tarım arazinizde ya da doğa yürüyüşlerinde rastladığınız yabani bir bitkiyi görür görmez tanımak ister miydiniz? PlantNet isimli akıllı telefon uygulaması bu zorlu görevi yerine getirmeye aday.

Meyve bahçesinde yabancı ot mücadelesi

Meyve bahçesinde yabancı ot mücadelesi

Meyve bahçelerinde kayıplara yol açan yabancı ot türleri sayılamayacak kadar çok! Ancak bu zararlılarla mücadele yöntemleri de bir o kadar çeşitli.

TMO’dan buğday, arpa ve mısır hamleleri

TMO’dan buğday, arpa ve mısır hamleleri

Hububat fiyatlarında dünya ölçeğinde yaşanan dalgalanmalar Türkiye’yi de alarm durumuna geçirdi. TMO’nun buğday, arpa ve mısır kararları piyasada istikrarı amaçlıyor.

Meyve ağaçlarının kabusu ökse otu

Meyve ağaçlarının kabusu ökse otu

Birçok ağaç türünde yarı parazit olarak yaşam süren ökse otu, meyve üreticilerinin baş belası olabiliyor. İşte ökse otundan kurtulmanın püf noktaları.

Zeytinde yanlışlar ve doğrular

Zeytinde yanlışlar ve doğrular

Özenli bir bitki koruma ve gübreleme zeytinde sonucu tamamen değiştiriyor. tarlasera zeytinde sık yapılan hataları uzmanlara sordu.