Sert geçen kışlarda bile zirai dona alışkın olmayan Bursa’da pek çok zeytin bahçesi sıcak havaları takip eden dondurucu soğukların kurbanı oldu. Ağaçların don etkisiyle “yanmasına” yol açan afetin gerçek boyutları ise bahar geldiğinde netleşecek.
Tarımsal teknolojilerde yaşanan hızlı gelişim insanın ürünler üzerindeki kontrol becerisini hiç olmadığı kadar arttırmış durumda. Ancak yine de, özellikle de açık arazilerde iklimsel koşulların üretimdeki belirleyiciliği tarih boyunca olduğu gibi bugün de geçerli. Küresel iklim değişikliğinin etkisiyle hava şartlarının beklenmedik seyir izlediği durumlarda ise bu etki yıkıcı boyutlara ulaşıyor.
Türkiye tarımı da iklim döngüsünde rastlanan bu alışılmadık davranışlarla artık çok daha sık karşılaşıyor. Bunun en son örneği ise Bursa’da yaşandı. Geçtiğimiz haftalarda mevsim normallerinin üzerinde seyreden sıcaklıklarla adeta “yalancı bahar”ı yaşayan zeytin bahçeleri, bunu takip eden yoğun kar yağışı ve sıfırın altında 12 dereceye ulaşan soğuk hava nedeniyle ciddi zarar gördü.
100 bin dekara yakın alanda hasar var
Kısa bir zaman diliminde yüksek ve alçak ısı altında kalan zeytinliklerine giden pek çok üretici ağaçlarının donarak yandığına şahit oldu. İlde Gemlik, İznik ve Mudanya başta olmak üzere 8 farklı ilçede toplam 98 bin dekara ulaşan zeytinlik alanlarda kayıp yaşandığı belirtiliyor. Ağaç renklerinde görülen kararma ve kuruma ile kendini belli eden hasarın gerçek boyutları ise henüz tespit edilebilmiş değil.
4 bin 500 üretici zirai don mağduru
Yapılan ilk hasar tespit çalışmalarına göre il genelinde zeytin ağaçlarının yüzde 25’inin zirai dondan etkilenmiş durumda. 30 bine yakın zeytin üreticisinin yaşadığı kentte en az 4 bin 60 üreticinin bahçesinde hasar yaşandığını söyleyen Bursa İl Tarım Müdürü Hamit Aygül, “Zarar oranını havalar ısındıktan yaklaşık 1 ay sonra ağaç yaprak ve dallarının ortaya çıkmasıyla daha net göreceğiz” diyor.
Budamayla kurtarılsa da en az 1 yıl meyvesiz geçecek
Şu an için en iyimser senaryo, ağaç gövdelerinin ciddi zarar görmemiş olması. Bu durumda derin budama gibi uygulamalarla bitkilerin canlandırılması mümkün. Ancak “yanma” adı verilen don etkisinin gövdeye sirayet etmesi durumunda ağacın kurtarılması bir hayli zorlaşıyor. “Yaptığımız araştırmada ağaçların önemli bir kısmında yalnızca bir yaşındaki sürgünlerde, yapraklarda ve meyve gözlerinde hasar gördük” diyen Aygül, her halükarda budamayla canlandırılacak ağaçların da 1 ya da 2 yıl ürün veremeyeceklerini söylüyor.
1986’dan beri böylesi yaşanmamıştı
Bursa’da kış ayları kimi zaman zorlu geçse bile sıcaklıklar sıfırın altına çok seyrek ve kısa süreli düşebiliyor. Geçtiğimiz hafta etkili olan hava şartları bu yüzden bölgede pek alışıldık türden değil. Aygül, kentte on 36 yıldır bu ölçekte don olayı görülmediğine dikkat çekiyor. Bu da Türkiye’nin zeytin üretiminin yüzde 13’ünü karşılayan Bursa için yaşanan afetin boyutlarını gözler önüne seriyor.