Üretici ile tüketici fiyatları arasında büyüyen uçurumun muz sevkiyatındaki kayıplardan kaynaklı yaşandığını söyleyen muz üreticileri, ürün dağıtımında kooperatiflerin etkin hale getirilmesini istiyor.
Akdeniz bölgesinde yakın zamana kadar deyim yerindeyse altın günlerini yaşayan muzda çözümü ertelenen sorunlar üretimi zor duruma sokmaya başladı. Geçtiğimiz yıla oranla raf fiyatları yüzde 30 oranında artan muzda yitirilen fiyat dengesinin yeniden kurulması üreticiler yasal düzenleme talep ediyor.
Muz tarımının merkez üslerinden Mersin-Anamur’da 30 bin dönüme çıkan sera alanlarında 2 ay kalan hasat sürecine hazırlıklar endişeli bir atmosferde başladı. Ülke genelinde üretimin yaklaşık üçte birini karşılayan ilçede 2010’larda büyük bir hızla artan üretim artık üreticiler için eski kârlı günlerinden uzak. Buna karşın tablonun tüketiciye bakan yüzünde ise giderek artan fiyatlar var.
Sevkiyatta yüzde 25 kayıp yaşanıyor
Geçtiğimiz Mayıs ayına göre kilogram fiyatı ortalama 13 TL’den 15 TL’ye yükselen muzun seradaki fiyatı ise aynı kaldı. Tarla ile tezgah arasında oluşan bu fiyat uçurumu ürün sevkiyatındaki sorunlardan kaynaklanıyor. Aracı firmaların ürün sevkiyatında açık kasalı araçları tercih etmesi, hassas bir ürün olan muzda yüzde 20-30 oranında kayıplara yol açıyor.
Pazarlama ve dağıtım kooperatiflerde olmalı
Söz konusu firmaların kayıpları telafi etmek için muz fiyatlarını yükselttiğini söyleyen Anamur Ziraat Odası Başkanı Ahmet Şeref Gümüş’e göre çözüm aracıların yerine kooperatiflerin etkin hale getirilmesi. “Pazarlama ve dağıtım faaliyetini yürütecek kooperatiflere ihtiyacımız var” diyen Gümüş, “Ancak kooperatiflerin maddi ve manevi açıdan örgütlenmesini kolaylaştıracak yasal değişiklikler gerekli. Çünkü bugün bu amaçla kurulmuş birçok kooperatifin geliri olmadığı için soğuk hava deposu ve frigorifik araç gibi lojistik yatırımları yapamıyor” diye konuşuyor.
Üretim fazlası kapıda
Yalnızca 6 yıl içinde yaklaşık yüzde 150 oranında genişleyen muz arazileri de bu kontrolsüz büyümenin getirdiği risklerle karşı karşıya. Bu gidişle 2 yıl içinde üretim fazlası sorunu yaşanacağına dikkat çeken Gümüş, “Belli bölgelerde iklim uygun olmamasına rağmen muz seraları kurulmaya başladı. Bu durum hem kaliteyi etkiliyor hem de ürün fiyatlarının bozulmasına yol açıyor” diyor.
Artık muz seraları değil muz sanayisi genişlemeli
Türkiye’de muz üretiminin sürdürülebilir yöntemlerle devam edebilmesi için ürünün havza uygulaması kapsamına alınması gerektiğini söyleyen Gümüş, ayrıca sermaye şirketlerinin muz üretimi yerine katma değeri daha yüksek olan sanayi ürünlerine yatırım yapmasını öneriyor: “Bizde muz sadece taze meyve olarak tüketiliyor, ancak dünyada donmuş ve kurutulmuş muz ya da cips, un gibi ürünlere de büyük rağbet var. Şirketlerin bu potansiyeli iyi gömesi lazım.”