Erkenci patateste hasat devam ederken üreticiler ihracat yasaklarının devam etmesinden yakınıyor. Bugün Resmi Gazete’de yayımlanan Tebliğ ise bir yandan devam eden ithalat konusunu farklı bir boyuta taşıyacak.
Türkiye tarımında üzerine en çok konuşulan, tartışmaların bir türlü bitmediği ürünler denildiğinde belki de ilk sırayı, en azından son yıllarda hep soğan ve patates alıyor. Özellikle fiyat dalgalanmaları ile her zaman gündemin üst sıralarında olan pazarın bu vazgeçilmez ve bir o kadar stratejik iki ürünü bu kez de ihracat-ithalat konusuyla dillerde.
Bu yılın başında soğan ve patates fiyatlarının kontrol altına alınabilmesi için ihracata kısıtlama getirilmişti. Dört aylık bir sürecin ardından geçtiğimiz günlerde ise soğanda ihracat yasağının hafifletileceği açıklanmıştı. Ancak patatesteki asıl gündem ise bunun tam tersine, “ihracata izin” değil “ithalata kısıtlama” ekseninde dönüyor.
İthal patates mı satılıyor?
Covid-19 krizinin başlamasıyla birlikte ihracat yollarında yaşanan tıkanma halihazırda patates üreticilerinin dış pazarla olan bağlantısını daha da zayıflattı. Dahası, Mısır’dan Suriye’ye ithal edilmek üzere Mersin limanına gelen patateslerin iç pazarda satıldığı iddiası sorunu daha da koyulaştırdı. Düşük miktarda da olsa ithal patateslerin piyasaya girişi, kendi ürününü satmakta zorlanan üreticilerin tepkisiyle karşılaştı.
31 Aralık’a kadar gözetim uygulanacak
Tüm bu yaşanan gelişmeler üzerine yeni bir karar ise henüz yürürlüğe girdi. Resmi Gazete’de yayımlanan Ticaret Bakanlığı’nın İthalatta Gözetim Uygulanmasına ilişkin Tebliği, patates ithalatının kontrol edilmesini öngörüyor. Buna göre CIF kıymeti ton başına 500 doların altında olan patates ithalatında bu yılın sonuna, yani 31 Aralık tarihine kadar gözetim uygulanacak. Gözetim belgesinin geçerliliği ise 6 ay olacak.
Erkenci hasadın gösterdikleri
Erkenci patateste hasadın başladığı şu günlerde kararın piyasada nasıl bir etki yaratacağı henüz belli değil. Adana’da 67 bin 500 dekarda başlayan hasat sonucunda beklenen rekolte ise 240 bin ton. Adana özelinde bu miktar geçtiğimiz yılın altına düşmeyen bir üretim olacağını gösteriyor. 2019’da tarla fiyatı 3,-3,5 TL civarında olan patates fiyatları ise bu yıl 2-2,5 TL’de seyrediyor.
Soğanda olduğu gibi kota getirilmeli
Adana patatesinin en fazla 20 gün içinde tüketilmesi gerektiğini belirten Adana Çiftçiler Birliği Başkanı Mutlu Doğru, bu nedenle ihracata bir an önce izin verilmesini talep ediyor. “İhracat tabii ki sınırsız olmamalı. Ama belli sınırlar koyarak, öncelikle depodaki patatesin ihracatının önü açılmalı ki taze tüketilecek patates yurtiçinde kalsın” diyen Doğru, soğanda olduğu gibi 20’şer bir ton benzeri ihracat kotaları belirlenmesini öneriyor.
İhracat izni kimlere verilecek?
Hasadın ilerlemesiyle fiyatların daha da düşeceğini hatırlatan Yüreğir Ziraat Odası Başkanı Mehmet Akın Doğan ise ihracat izninin bu işi her zaman yapan firmalara verilmesi gerektiğini söylüyor. “2017’den beri Rusya’ya, Irak’a kim patates göndermişse ona verilsin. İzni herkese verirseniz bu sefer kotayı doldurmak için asıl ihracatçı firmalar komisyonla ürün toplamak zorunda kalıyor” diyor.