Bugünleri pek hareketli geçiren lisanslı ürün depolarının sayısı Edirne’de faaliyete geçen yeni tesisle birlikte artmaya devam etse de, lisanslı depoculuk sisteminin oturması için halen uzun bir yol var.
Türkiye’nin tarım arazilerine şu günlerde kuşbakışı bakılsa en hareketli noktalar neresi olurdu? Elbetteki hububat üretim alanları! Bölgeye ve ürüne göre farklılık gösterse de, başta buğday olmak üzere uzun ve zorlu hasat sürecinden geçen tarla bitkilerinin araziden sonraki durağı olan lisanslı depolarda da aynı hareketlilik yaşanıyor.
2011’den 2019’a...
Ülkedeki ilk lisanslı deponun Ankara-Polatlı’da faaliyete geçtiği 2011 yılından bu yana geçen 8 yıl içinde ilgili lisans alan şirket sayısı 71’e, lisanslı depoların toplam kapasitesi ise3,4 milyon tonu bulmuş durumda. Benzer hizmeti vermek üzere kurulan 159 şirket ve 14 milyon tounluk kurulu toplam depo kapasitesi de düşünüldüğünde, bu alanla epey bir yol alındığı ortaya çıkıyor.
Haritanın genişlemesi gerek
Ancak ilk mevzuatı 2005 yılında hazırlanan lisanslı depoculuk faaliyetlerindeki bu hızlı gelişme, aslında duyulan büyük ihtiyacın ve geride kalmış olmanın getirdiği bir zorunluluk. 2011’deki ilk tesiste olduğu gibi yine Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) ve Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) ortaklığında Edirne-Keşan’da geçtiğimiz günlerde faaliyete geçen tesis gibi daha pek çok bölgenin ve ürünün yeni depolara gereksinimi var.
Kuru meyvede depoculuk dönemi başlıyor
Türkiye profiline bakıldığında lisanslı depoculuğun halen büyük oranda tarla bitkileri temelli yatırımlar olduğu görülüyor. Lisanslı 71 şirketin 66’sı hububat, baklagiller ve yağlı tohumlar için depolama hizmeti verirken, bu alandaki kapasite toplam depo kapasitesinin yüzde 98’ini oluşturuyor.
Pamukta ve fındıkta 2, zeytin ve zeytinyağında ise 1 şirketin yürüttüğü depoculuk faaliyetlerine farklı ürünlerin de eklenmesi için 2017’den bu yana yoğun çaba var. Yapılan tebliğ çalışmalarının ardından kuruluş sürecine giren antepfıstığı, kuru üzüm ve kuru kayısı depolarının yakın zamanda lisans alarak listeye eklenmesi bekleniyor.
Konya ilk sırada
Bugün itibariyle lisanslı depoculukta bayrağı İç Anadolu ve Doğu Akdeniz önde taşıyor. Tarım Ürünleri Lisanslı Depo ve Yetkili Sınıflandırıcı Şirketleri Derneği’nin (LİSAŞDER) verilerine göre lisanslı depo ürün kapasitesi en yüksek il 765 bin tonla Konya. Konya’yı 494 bin tonla Adana, 231 bin tonla Gaziantep takip ediyor.
“Depolamak”tan fazlası gerekiyor
Ancak ürün skalasının ve depoculuk haritasının genişlemesi işin yalnızca bir boyutu. Sistemin gerçek anlamda işlemesi için ise lisanslı depoculuğun ürün depolamayı aşan işlevine odaklanmak; yani piyasaların dengelenmesi, kalitenin standartlaşması ve üreticilere finansman desteği sunulması gibi “idealleri”ne doğru daha emin adımlar atmak gerekiyor.