Yeni Ekonomi Programı açıklandı, bu kapsamdaki Tarımda Milli Birlik Projesi de kutusundan çıktı. Ancak tarıma dair kilit pek çok soru henüz cevabıyla buluşmuş değil.
“Yeni Ekonomi Programı Yapısal Dönüşüm Adımları 2019” başlığında reform paketi, 10 Nisan’da Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak tarafından açıklandı. Tarım sektörünü de yakından ilgilendiren reform paketine ilişkin yapılan açıklamada, detayların Mayıs ayında Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından açıklanacağı ve ilk etapta yalnızca ana hatlarıyla bazı bilgilerin paylaşıldığı belirtildi.
Albayrak’ın yaptığı açıklamada ise tarım sektörüne ilişkin ana başlıklar bölge-ürün bazında arz ve talebin planlanması, sözleşmeli tarımın yaygınlaştırılması, üretici ve tüketici arasında değer zincirinin sağlanması, kurumsal altyapıların tesis edilmesi, kooperatifçilik odaklılık ve gıda ürünlerinde ulusal markalaşmanın sağlanması oldu.
Merkezde kooperatif yapısı var
Bakan Albayrak’a göre gıda enflasyonu ile mücadelede en önemli yapısal reform “Tarımda Milli Birlik Projesi” olacak. Bölge ve ürün bazında makro düzeyde arz, talep ve ticari planlama süreçlerinin kurumsal alt yapıları tesis edilecek. Bu kurumsal yapıların merkezinde kooperatif yapısının olacağını söyleyen Albayrak, kurumsal altyapı sayesinde ürün ve bölge bazında sözleşmeli tarımın yaygınlaşmasının sağlanacağını ifade etti.
Yaklaşık 3 yıl önce eski Başbakan Binali Yıldırım tarafından açıklanan “Milli Tarım Projesi”ni hatırlatan Tarımda Milli Birlik Projesi, gerek isim gerekse içerik olarak pek çok yönden bir önceki projeyle benzer özellikler taşıyor. Uygulamaya geçtiğinde başarılı olup olmayacağı endişesi ise tartışmaların odak noktası olmuş durumda.
Cevapsız sorular
Açıklanan projenin başlıkları, bu haliyle tarımın sorunlarına çözüm önerileri sunma konusunda tarım paydaşlarının kafasında soru işaretleri yaratırken, daha ilk günden projeye ilişkin olumlu ve olumsuz eleştiriler gelmeye başladı. Konuyla ilgili tarlasera’nın sorularını yanıtlayan Boğaziçi Üniversitesi Ekonomi Bölümünden Prof. Dr. Gökhan Özertan, önce tarımın sorunlarını net şekilde ortaya koymak gerektiğini söylüyor.
Özertan, Türkiye tarımının temel sorunlarını; verimliliğin çok düşük olması, kırsalda üreticilerin para kazanamaması ve dolayısıyla kırdan kente göç etmeleri, eğitim seviyesinin düşüklüğü, tanınan eğitim imkanlarının zayıflığı, örgütlenme eksikliği ve yenilikçi olunmaması olarak sıralıyor. Bu sorunların yalnızca birkaç senelik değil, çok uzun yıllardır devam ettiğini söyleyen Özertan’a göre 2016 yılında Milli Tarım Projesi bu sorunlara yönelik etkili bir çözüm getirilmediği gibi, bugün Tarımda Milli Birlik Projesi de herhangi bir çözüm sunmuyor.
Enflasyon cephesinde yeni bir şey yok
Tarım sektörünün sorunlarına merhem olacağı iddiasıyla yola çıkan proje, gündemin en sıcak maddelerinden biri olan gıda enflasyonunu düşürmeyi hedef alıyor. Enflasyon uzunca süredir Türkiye’nin öncelikli gündemi ve aylardır çeşitli çözüm önerileri tartışılıyor, deneniyor. Enflasyonla mücadele kapsamında yapılacak reformların tarım ayağını oluşturan projede ise bugüne kadar tartışılıp denenmiş konulardan farklı bir başlığa rastlanmıyor.
Enflasyonun 2010 yılından beri yükseldiğini, 2016 yılında 6 senelik yüksek enflasyondan bahsederken, bugünde 9 senelik yüksek enflasyondan bahsedildiğini hatırlatan Özertan, son 2-3 senede gıda fiyat enflasyonunun da kuvvetlendiğini belirtiyor. Ancak 2016’da da düşük olmadığının altını çiziyor. Özertan’a göre 3 yıl önce de sorun olan ve dolayısıyla bugün de en önemli sorunların başında gelen enflasyona karşı, yeni projede kuvvetli bir çözüm önerisi veya bir metodoloji geliştirilmiş görünmüyor.
YARIN: Milli Birlik Projesi'nde seraları ve halleri ne bekliyor?