Son dönemi fiyat ve depoculuk tartışmalarıyla geçiren patateste daha önemli ve köklü bir sorun var: Yanlış ve sağlıksız tohum ekimi. Sorunun tek çözümü ise sertifikalı tohum ve daha sıkı denetim.
Her tarım ürünü yetiştiği ve bolca tüketildiği ülkeye ve bölgeye göre ayrı bir öneme sahip. Ancak neredeyse tüm dünya için özel bir yeri olan bir ürün var, o da tarihin akışını bile değiştirmeyi başaran patates! Türkiye tarımındaki yeri de tartışılmaz olan patates, arz ettiği önem ölçüsünde bir üretim istikrarına yıllardır kavuşamadı. Geçen yıldan beri yaşanan fiyat krizi ise sorunların üzerine adeta tuz biber ekti.
Oysa tüm plansızlık ve maliyet sorunlarına karşın Anadolu topraklarında verimli ve kaliteli bir patates üretimi için tüm koşullar mevcut. Bu iki gerekliliğin sağlanması için önemli eşiklerden biri de doğru tohumluk seçimi. Öyle ki, verime yüzde 90’a kadar etki edebilen bu seçim diğer tarla bitkilerine oranla patateste daha da kritik.
Tohumu nasıl seçmeli?
Türkiye’nin patates üretimi için yaklaşık 500 bin tohumluk patatese ihtiyacı var. Bu ihtiyacı karşılarken en çok dikkat edilmesi gereken şey ise ekim yapılacak bölgenin iklimi, toprak türü ve vejetasyon süresi. Yemeklik, sanayilik veya cipslik olarak ayrılan patates tohumluklarını seçerken bölgede görülen hastalıklara dair de yeterli bilgiye sahip olmak gerekli.
Üretimin garantisi sertifikalı tohum
Tüm bunlar göz önüne alındığında bile başarıya ulaşmayı engelleyecek bir faktör daha mevcut; sertifikasız tohum kullanmak! “Eğer üretici sertifikalı tohum kullanıyorsa, ekilecek yumrular tüm denetimlerden geçmiş demektir. Bu da hasatta kötü bir sürprizle karşılaşmayı engeller” diyen Ar Tarım Pazarlama Müdürü Fatmagül Karaçil, “Bu yüzden tohum seçiminin her zaman usulüne uygun olması gerek” diye ekliyor.
Tohum sorunu depoculuktan daha etkili
Tüm bu gerçeğe ve teşviklere karşın kaçak tohum kullanımı hala oldukça yaygın. Avrupa ülkelerinde yüzde 95 oranında olan sertifikalı tohum kullanımı ise Türkiye’de henüz yüzde 25-30’larda. Bu durumun, özellikle de zor dönemlerde toplam üretime yansımaması mümkün değil. Patatesteki fiyat sorunun kökünde depoculuktan önce düşük üretim ve verim olduğunu söyleyen Karaçil, “Ürünlerin büyük kısmının sanayilik ve dondurulmuş patates sektörüne gittiği için yemeklik ürün çok düşük kaldı” diye konuşuyor.
Teşvikler gözden geçirilmeli
Patates tarımında maliyetlerin önemli kısmının tohumdan kaynaklandığını hatırlatan Özgörkey Patates Hammadde Müdürü Mehmet Ötün ise yerli tohum üretimlerinin ve verilen teşviklerin gözden geçirilmesi gerektiğini söylüyor. “Devlet kurumları ekimleri daha sağlıklı takip etmeli” diyen Özgörkey, “ihracatla ilgili teşviklerin de arttırılması patates tarımının geleceği için büyük önem taşıyor” yorumunu yapıyor.