Antalya’da yaşanan sağanak yağış, fırtına ve hortumun sera alanlarına verdiği zarar yüksek boyutta. İki soru ise hala cevap bekliyor: Üreticiler zararlarını nasıl karşılayacak ve sebze fiyatları daha da artacak mı?
Örtü altı üretimin merkezi Antalya’da yaşanan sağanak yağış, fırtına ve hortum felaketinin bilançosu ortaya çıkmaya başladı. Serik’ten Kumluca bölgesine kadar etkili olan afetler can kaybının yanı sıra seralarda ciddi hasar ve ürün kayıplarına yol açtı. Üreticiler yaşanan zararı nasıl karşılayacaklarını düşünürken, tüketiciler ise hali hazırda yüksek seyreden sebze ve meyve fiyatlarının daha da artacağından endişeli.
Bu sezon aşırı yağışlar başta Akdeniz bölgesi olmak üzere ülke genelinde tarımsal üretim üzerine adeta karabasan gibi çökmüş durumda. Özellikle Mersin’de üst üste yaşanan sağanak ve sel felaketi örtü altı üretimi vururken, aşırı yağışlar Güneydoğu Anadolu bölgesinde de tarla bitkilerine etkisini hissettiriyor. İkinci ürün mısırda tarlada kalan ürünler ve pamukta yüzde 30’lara varan zarar ve kalite düşüşü bunun göstergesi.
Fotoğraflar ve rakamlar acı söylüyor
Antalya’da ilk olarak geçtiğimiz Perşembe günü Serik bölgesinde başlayan yağışlar ise beraberinde getirdiği fırtına ve hortum ile batı bölgelere doğru ilerledi. Serik, Aksu, Döşemealtı, Kemer ve İl merkezinde en az bin 300 dekar alan genişliğinde cam ve plastik sera hasar görürken biber, domates ve hıyar üretimine büyük darbe vurulduğu görülüyor.
Ancak afetin en ağır hali örtü altı üretimin iyice yoğunlaştığı Finike ve Kumluca bölgesinde yaşandı. Finike’de arasında narenciye bahçelerinin de olduğu yaklaşık 3 bin 400 dekar alanda yaşanan hasarın maddi karşılığının 12 milyon 330 bin TL civarında olduğu belirtiliyor. Sebze pazarının kalbinin attığı Kumluca’da en az bin 200 dönüm alanda hasar ve ürün kaybı mevcut.
Borçlar yeniden yapılandırılmalı
Hasar tespit çalışmalarının devam ettiği ilde üreticilerin kayıplarını kısa vadede telafi etmesi oldukça zor görünüyor. Antalya Ziraat Odası Başkanı Nazif Alp, “Devletin üreticinin elinden değil, gövdesinden tutması gerekiyor. Kendi başına ayağa kalkmasının imkanı yok” derken TZOB Başkanı Şemsi Bayraktar ise afetler nedeniyle tarımsal kredi borçlarını ödeyemeyen üreticilerin borçlarının faizsiz ve uzun vadeli olarak yapılandırılması gerektiğini söylüyor.
Fiyatlardaki fırtına da sürüyor!
Üretimin merkezinde yaşanan bu kayıplar, son dönemde görülmemiş ölçüde yükselen sebze fiyatlarına dair endişeleri daha da arttırdı. Antalya Merkez, Kumluca ve Finike toptancı hallerinin 26 Ocak’a ait en güncel fiyatlarına göre domates ortalama 4 TL, patlıcan 10 TL, kabak 5,5 TL, salatalık ise 3,5 TL. Biber fiyatları ise türlerine göre 7-11 TL arasında değişiyor. Büyükşehirler başta olmak üzere market raflarındaki fiyatlar ise bu rakamların da üzerine çıkıyor.
Meyve fiyatları da artabilir
Antalya Yaş Meyve ve Sebze Komisyoncuları Derneği Başkan Yardımcısı Erkan Tosun, fırtına ve yağışın fiyatları önümüzdeki günlerde sebze fiyatlarını etkileyebileceğini söylüyor. Türkiye Halciler Federasyonu Başkanı Yüksel Tavşan’a göre ise artış sebzelerle de sınırlı kalmayabilir. Fiyatların hava şartlarıyla doğru orantılı olduğunu söyleyen Tavşan, “Sebze fiyatlarına karşın portakal, elma ve nar düşüktü. Hortum bu ürünlerin fiyatlarına da tesir edebilir” diyor.
Kooperatifler belirleyici olmalı
Toptancı hallerinin sebze tedarik zincirinde devre dışı kaldığını, bu nedenle piyasada rekabet ve fiyat denetleme eksikliği yaşandığını dile getiren Tavşan, “Fiyatların düşmesi için piyasada kooperatifler de olmalı, arz-talep dengesine göre üretim planlaması yapılmalı” diyor. Tarım Kooperatifleri Merkezi Birliği Genel Başkanı Mehmet Özkurnaz da, kooperatiflerin pazarı belirleyici konumda olması gerektiğini söylerken, “Mevcut sistem içinde market fiyatlarının düşmesini beklemek ütopya olur” yorumunu yapıyor.