1. BÖLÜM: Sulamada tasarruf toprağın altında gizli
Toprak altı damla sulama diğer sistemlere göre sulama randımanı, su tasarrufu ve verim artışında bir adım önde. Sisteme yatırım yaparken mevcut teknolojiyi uzmanlık ile de birleştirmek gerekiyor.
Toprak altına yerleştirilmiş borular aracılığıyla suyu doğrudan bitki köküne vermek… İşte toprak altı damla sulama sistemlerinin temel çalışma prensibi bu. Son derece basit bir işlem gibi görünen bu yöntem aslında ileri bir teknolojiye ve dikkatli bir uzmanlığa ihtiyaç duyuyor. Peki bu hassas teknolojinin üreticiye getirileri ve zorlukları neler?
Yüzde 30’a kadar verim artışı
Homojen bir sulamayı mümkün kılan toprak altı sistemler, sulama sırasında suyun ve gübrenin bitkiye daha kontrollü şekilde dağılmasını sağlıyor. Yüzde 95-99 oranında randıman alınabilen sistem yüzde 50-60 su tasarrufu ve yüzde 25-30 verim artışına olanak tanıyor. Ayrıca işletme basıncının düşük seviyede olması enerji maliyetini de düşürüyor. Su ve gübre doğrudan bitkinin kök bölgesine ulaştırıldığı için verim de artıyor.
Hangi ürünlerde kullanılıyor?
Toprak altı damla sulama Türkiye’de en çok yonca, mısır ve antepfıstığında kullanılıyor. Ayrıca ayçiçeği, buğday, şekerpancarında ve meyve bahçelerinde de aynı sisteme rastlamak mümkün. Ancak toprak altı damla sulama dünyada domates, patlıcan, kaba, karpuz gibi sebzelerin yanı sıra saçak köklere sahip bitkiler ve kahve, şekerkamışı gibi ürünler için de tercih edilen sulama yöntemlerinden biri.
Toprak ve bitki çeşidine dikkat
Toprak altı damla sulama sisteminde bazı sınırlayıcı faktörler de var. Hassas bir süreç olan borularının toprak altına yerleştirilmesi işlemi maliyeti arttıran etkenlerden biri. Sistemin düzgün işletilebilmesi ve ömrünün uzatılabilmesi için bakımının mutlaka yapılması gerekiyor. Tasarım sırasında toprak ve bitki çeşidini de dikkate almak şart. Kaya zemine sahip araziler üzerindeki sığ topraklar laterallerin derinliğini kısıtladığı için toprak altı damla sulamaya uygun olmayabiliyor.
Üreticilerin temel çekincesi
Ülke genelinde örnekleri hızla artsa da Türkiye’de üreticilerin toprak altı damla sulama deneyimleri henüz sınırlı. Bunun en önemli nedeni üreticilerin, sulama borularının görüş alanları dışında olmasından kaynaklı duydukları çekinceler. Boruların toprak altına döşenmiş olması üreticilerde hasar, su kaçağı, tıkanma, fare gibi canlıların boruya zarar vermesi gibi sorunları kontrol edememe kaygısı yaratabiliyor.
Su kaynaklarının geleceği için
Bu tür ihtimallere karşılık toprak altı damla sulama sisteminde kullanılan özel ürünler olumsuz durumların önüne geçmekte başarı gösteriyor. Tüm çekincelerine karşın üreticilerin sisteme yaklaşımının olumlu olduğunu söyleyen Netafim Orta Anadolu Bölgesi Tarımsal Destek Sorumlusu Mert Morkal, “Çünkü onlar da su kaynaklarının yıllar geçtikçe tükendiğinin farkında. Bu nedenle de bu sistemin kullanılmasının şart olduğunu söylüyorlar” diye konuşuyor.