ABD’de araştırmacılar domatesin olgunlaşma sürecinde gen haritasındaki değişimleri görüntüledi. Elde edilen veriler bitki ıslahçıları için gizemini koruyan pek çok sorunun yanıtını içinde taşıyor.
Yüzyıllara dayanan bitki ıslahı ve modern biyoteknoloji tarımsal üretime konu olan ürünlerin geçmişte bilinmeyen pek çok özelliğini gözler önüne seriyor. Sırları açığa çıkan tarım ürünleri arasında ilk sıralarda elbette ki dünyada en yaygın üretilen sebze-meyve türü olarak domates geliyor.
Tüm bu gelişmelere karşın, domates de dahil olmak üzere bitkilerin olgunlaşma süreçlerine dair pek çok ayrıntı halen bilim insanlarının gözünde dahi gizemini koruyor. Ancak ABD’de gerçekleştirilen bir araştırma, domatesin genetik yapısında olgunlaşma süreci boyunca yaşanan dönüşümü gözler önüne sermeyi başardı.
Tüm meyve ve sebzeler için model oluşturuyor
Boyd Thompson Üniversitesi, Cornell Üniversitesi ve ABD Tarım Bakanlığı (USDA) ortaklığında sürdürülen çalışmalar sonucu, domates meyvesinin iç kısımlardan dışarıya doğru geçirdiği olgunlaşma genetik düzeyde aşama aşama görüntülendi. Elde edilen veriler ile hazırlanan “gen ifadesi” haritası başka meyve ve sebze ürünlerinin gelişimini anlamak için de bir model oluşturuyor.
"Gen ifadesi" nedir?
Gen ifadesi ya da gen ekspresyonu, bitkinin DNA yapısında bulunan genlerin protein yapılarına dönüşme sürecini ifade ediyor. Meyvenin yalnızca dış yapısındaki dokuların değil, her yerinde bulunan dokuların geçirdiği olgunlaşma aşamalarını ortaya çıkaran gen ifadesi haritası bitki ıslahçıları için çok değerli bilgiler içeriyor.
Bitki ıslahına yepyeni kapılar açacak
Oluşturulan Domates İfade Atlası (Tomato Expression Atlas – TEA) için 400’den fazla domates örneği kullanarak karşılaştırmalar yapıldığını söyleyen proje yöneticilerinden James Giovannoni, “Elde ettiğimiz çok boyutlu ısı haritaları ve fotoğraflar geçmişte yanıtlaması oldukça güç olan soruları yanıtlamamızı sağlayacak. Moleküler bitki ıslahına fayda sağlayacak bu bilgiler ile daha gelişmiş bitkiler üretebilmemiz mümkün olacak” diyor.