Baraj ve HES projeleri nedeniyle yerleşim alanlarında köklü değişimler yaşayan Artvin-Yusufeli’nde üreticilerin ve tarımsal çeşitliliğin geleceği halen belirsiz.
Doğu Karadeniz bölgesinde son yıllarda sayıları hızla artan hidroelektrik santrali (HES) projeleri sık sık doğal alanlar ve tarım arazilerinin tahribatı konusunu da gündeme getiriyor. Artvin’in yüzölçümüyle en geniş ilçesi olan Yusufeli bu dönüşümün en yoğun yaşandığı bölgelerden biri.
İlçenin içinden geçen Çoruh nehri üzerinde inşası süren Yusufeli Barajı ve Hidroelektrik Santrali, bölgede yalnızca tarımsal üretimi değil tüm yaşam koşullarını değiştirecek. 270 metre ile Türkiye’nin birinci, dünyanın ise üçüncü en büyük barajı olacak proje tamamlandığında 9 bin 430 dönüm tarım arazisi sular altında kalacak.
Domatesten cevize çok sayıda ürün yetiştiriliyor
1950 yılında kurulan Yusufeli ilçe merkezi ve projenin gerçekleştirildiği bölgede yıllardan beri tarla bitkilerinden meyvelere kadar çok yönlü bir tarımsal üretim gerçekleştiriliyor. Bölgede üretilen ürünler arasında çeltik, zeytin, domates, kavun, karpuz ve hıyarın yanı sıra ceviz, kiraz, kayısı, şeftali, üzüm ve uzun dut da bulunuyor.
Projenin 2019’da tamamlanmasının ardından tamamen sulara gömülecek olan ilçe merkezi ve 4 köyün sakinlerinin yeni yerleşim yerlerine taşınması için çalışmalar başladı. Ancak üreticilerin yeni yaşam alanlarında tarım yapma olanağına sahip olup olmayacakları henüz net değil.
Üreticiler tarım arazisi tahsis edilmesini istiyor
Kendine özgü coğrafi özellikleri nedeniyle Akdeniz ikliminin hüküm sürdüğü Yusufeli’ndeki hem söz konusu biyoçeşitliliği hem de üreticilerin yaşam koşullarını koruyarak devam ettirmek gerekiyor. Yusufelili üreticiler yeni yerleşim yerlerinde üretime devam edebilmek için Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’na en az birer dönüm tarım arazisi tahsis edilmesi talebinden bulunmaya başladı.
Barhal’daki HES’e itiraz kabul edildi
Bu arada Çoruh nehrinin kollarından biri olan Barhal çayı üzerinde planlanan İkizkavak HES projesi için 2010 yılında Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından verilen “ÇED olumlu” kararı ise Yusufeli Belediyesi ve Küplüce Köyü Muhtarlığı tarafından açılan davanın ardından Rize İdare Mahkemesi tarafından iptal edildi.
Bugün itibariyle 6 adet baraj bulunan Çoruh nehri ve kolları üzerinde yapılması planlanan toplam 16 yeni baraj projesi ve 157 hidroelektrik santrali projesi mevcut. Çoruh havzasının hidroelektrik enerjisi potansiyeli ile Türkiye’nin ihtiyacının yüzde 21’sinin karşılaması hedefleniyor.