Geçtiğimiz günlerde açıklanan destekler çeltik üreticilerinin yakıt maliyetlerinin yüzde 38’ini karşılayabiliyor. Pazar kaynaklı sorunların giderilmesi için yerli üretimin arttırılması şart.
Çeltik yaklaşık 750 milyon ton üretim ile dünya genelinde en çok yetiştirilen tahıl grubu içinde yer alıyor. Temel besin maddeleri içinde bulunması ve mutfaklardaki geniş kullanım alanıyla Türkiye ve dünyada yoğun tüketime sahip.
Türkiye’de çeltik üretiminin liderlik koltuğunda Marmara ve Karadeniz Bölgeleri otursa da ürün ülkenin hemen hemen her bölgesinde yetiştirilebiliyor. Ancak 550 bin ton üretime karşın 750 bin tona varan iç talep nedeniyle yerli üretim iç tüketimi karşılamakta yetersiz kalıyor. Bu arada ithalat rakamlarının da hızla arttığı gözleniyor.
Yerli üretim ithalatla rekabet edemiyor
Çeltik su içerisinde çimlenme yeteneğine sahip tek tahıl. Bu nedenle sulu alanlarda iyi verim verebiliyor. Toprak isteği yönünden seçici olmayan ve hemen her cins toprakta yetişebilen bitki, yetiştiği alandan tane ve sap olarak fazla miktarda kuru madde kaldırabiliyor.
Yüksek gelir getiren tarımına ve iç talebin yüksekliğine rağmen çeltik üreticileri zaman zaman pazarlama sıkıntıları ile karşı kaşıya kalıyor. Son yıllarda verilen mazot ve gübre destekleri pazarlama sıkıntısını bir nebze gidermiş olsa da ithal pirinçlerdeki standardizasyon ve yerli üretime göre düşük fiyat avantajı tüketicinin ithal pirince yönelmesine sebep oluyor.
1 dekar çeltiğin maliyeti
18 Ağustos’ta açıklanan rakamlara göre Çiftçi Kayıt Sistemi’ne (ÇKS) dahil olan çeltik üreticilerine 36 TL mazot ve 4 TL gübre olmak üzere dekar başına 40 TL devlet desteği veriliyor. Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstitüsü (TEPGE) verilerine göre ise 1 dekar çeltik üretimi için 20,4 litre mazot kullanılıyor.
Mazot fiyatları göze alındığında çeltik üretiminde dekar başına kullanılan mazotun maddi karşılığının 94 TL civarında olduğu görülüyor. Bu hesaba göre, verilen destek çeltik üreticilerinin mazot maliyetinin yüzde 38’lik bir bölümünü karşılayabiliyor.
Üretimi arttırmak gerek
Yerli üretimde pazar sıkıntılarının çözülmesi için ithalata olan bağımlılığın giderilmesi gerekiyor. Bunun için de öncelikli olarak üretim maliyetlerinin düşürülmesi gerek. Açıklanan rakamlar üretim miktarları üzerinde ne denli etkili olur bilinmez, ancak öncelikle iç pazar talebinin karşılayacak üretim düzeyine ulaşmak için yerli üretime olan desteğin arttırılması gerektiği açık.