1. BÖLÜM: Çöpe değil, üretimin tam kalbine!
Tarımda organik atıkların geri dönüşümüne imkan sağlayan kompostlama dünya genelinde uzun yıllardır kullanılıyor. Peki, toprağa ve bitkiye önemli katkılar sunan kompost nasıl hazırlanıyor?
Sürdürülebilir bir çevre için geri dönüşüm yaşamın tüm alanında bir zorunluluk. Konu tarım olunca geri dönüşümün farklı boyutları da devreye giriyor. Bitkisel üretimi besleyen en önemli kaynak olan toprak tarımdaki geri dönüşüm zincirinin ana durağı konumunda.
Toprak sağlığının en üst düzeyde tutulması için bitki besleme ve hassas tarım, toprak işlemesiz tarım gibi farklı ekim teknikleri büyük öneme sahip. Ancak tüm bu süreci farklı kaynaklarla desteklemek gerekli. Son yıllarda her ölçekte tarım arazisinde yaygın olarak kullanılan kompost işte bu noktada devreye giriyor.
Basit ve ucuz bir yöntem
Bitkinin yetiştiği ortama artı değer katan kompost aynı zamanda geri dönüşümün de ayrılmaz bir parçası haline geliyor. Farklı tipte atıkların bir araya getirilmesiyle oluşturulan kompostun en önemli avantajı oldukça basit yöntemlerle hazırlanıp uygulanabiliyor olması.
Kompost karışımını hazırlamak için pahalı hammaddelere ihtiyaç yok. Büyük ve küçük çaplı işletmeler için tasarlanmış farklı model ve büyüklüklerdeki tanklar hızlı fermantasyona imkan sağlasa da bunlar üretimin olmazsa olmazı değil.
Hangi atıklar kullanılıyor?
Kompost hazırlarken kullanılan malzemeler karbon içeren kahverengi ve azot içeren yeşil organik malzemeler olarak iki gruba ayrılıyor. Kuru yapraklar, saman, ağaç kırıntıları, talaş, mukavva, gazete kağıdı gibi malzemeler kahverengi maddeler sınıfına girerken yeşil maddeleri ise sebze artıkları, kahve posası, çim ve gübre oluşturuyor.
Kompost oluştururken tüm bu malzemeler belirli bir oranda ve belirli bir düzende karışıma ekleniyor. Yığını oluştururken kötü kokuya sebebiyet vermemek için ise et, tavuk, balık gibi ürünler ile kedi ve köpek atıkları kullanmamak gerek.
Kuru yapraktan kağıt gibi malzemelere kadar pek çok madde kompostun içeriğinde yer alabiliyor.
Yığın hava almalı
Yığını hazırlarken hazır tanklar veya kutular kullanılabileceği gibi tahta, tel ya da karton gibi malzemelerden kasa yapmak da bir seçenek. Burada dikkat edilmesi gereken nokta ise; çöp işleme kasasının yığının hava alabileceği şekilde yapılması. Yeterli ve hızlı fermantasyon için en uygun yığın hacmi 1 metreküp. Küçük bahçelerde ise 200 litre veya üzerinde hacme sahip yığın oluşturmak gerekli.
Karbon-azot oranına dikkat
İdeal bir karışım için kompostun 3’te 2’sinin kahverengi, kalan bölümü ise yeşil organik madde içermesi gerekiyor. Her 1 birim yeşil malzeme üzerine 2 birim kahverengi malzeme eklenerek katlar şeklinde yığın oluşturmak en çok tercih edilen yöntemlerden biri.
Hazırlanan kompost yığını ilk olarak nemli olacak şekilde sulanıp ve 4 günün sonunda dıştan içe karıştırılıyor. Bu karıştırma işlemi daha sonra 2’şer gün arayla tekrar ediliyor. Bu sayede yığın havalandırılırken, yığın içi sıcaklık etkili mikroorganizma faaliyeti için 60-65°C dolaylarında kalıyor. Yaklaşık 2-3 ay gibi bir süre sonunda ise kompost kullanıma hazır duruma geliyor.
Toprak gibi kokmalı
İdeal bir kompostun koyu kahverengi renkte ve toprak kokusuna sahip olması gerekiyor. Kompostun olgun hale gelip gelmediğini anlamak için koku ve görüntüsünün yanı sıra çimlenme testi de uygulanabiliyor.
Bunun için tercihen çabuk çimlenen bir bitkinin tohumu yapılan karışıma ekiliyor. Eğer tohum çimlenirse bu kompostun artık hazır olduğunun kanıtı! Hazırlanan kompost toprağın kullanıldığı tüm alanlarda tek başına veya toprağa karıştırılarak kullanılıyor.