Son 4 yıl içinde üretimi dört kat azalan “imparatorların çayı” lakaplı beyaz çayda üreticiler destek sisteminin devreye girmesini talep ediyor.
Bu yıl yeni tip koronavirüs (Covid-19) salgınının neden olduğu işgücü sorunuyla karşı karşıya kalan çay krizi üreticilerin yoğun çabası sonucu en az hasarla atlattı. Yurtdışı kaynaklı işgücünden yoksun kalan üreticiler aileleri ile birlikte kendi bahçelerini hasat etmek için seferber olurken, yakalanan rekolte bu zorlu dönemin en az hasarla geçirildiğini gösteriyor.
Ancak pandemi süreci Türkiye’de çay tarımını teğet geçti demek doğru olmaz. 2010’lu yıllarda kendi pazarını yaratan ve üreticiler için önemli bir gelir kaynağına dönüşen beyaz çay, 2020 yılının kayıpları hanesine yazılmış durumda. Çay bitkisinin “tomurcuk” adı verilen üst filizlerinin toplanmasıyla elde edilen beyaz çayın bu yılki üretimi geçtiğimiz yılları mumla arattı.
Karantina günlerinin gölgesinde
Aslında beyaz çaydaki bu düşüş yeni değil. 2017 yılında toplamda 810 kg olan beyaz çay rekoltesi en dramatik düşüşünü bir sonraki sene 475 kg’lik üretimiyle yaşamıştı. 2019’da ise bu üretim 286 kg’a kadar gerilemişti. Bu yıl ise filizlerin toplanması gereken hasat öncesi dönemin karantina ve işgücü ihtiyacına karşı çözüm arayışıyla geçmesi beyaz çay rekoltesinin 188 kg’da kalmasına neden oldu.
Kilosu 3,5 bin TL’den satılıyor
Oysa “imparatorların çayı” olarak adlandırılan beyaz çayın öyküsü bundan 6 ay yıl önce büyük bir heyecanla başlamıştı. ÇAYKUR tarafından başlatılan uygulamayla üreticiler tarafından elle toplanan tomurcuklar, kilogram fiyatı yaklaşık 3,5 bin TL’den satılan değerli bir ürün olarak Doğu Karadeniz tarımı için yeni bir ekonomik pencere açmıştı.
Ürün alımına kimse sıcak bakmadı
Üreticilere göre 4 yıl içinde 4 kat azalan rekoltenin asıl nedeni beyaz çaya geçtiğimiz yıllarda gösterilen ilginin azalmış olması. Aslında sezon başında oldukça hevesli bir çalışma yapıldığını söyleyen Çay Üreticileri Dayanışma ve Yardımlaşma Derneği (ÇAYÜDAD) Başkanı Mustafa Mavi, “Özellikle gençlerin çaylığa girmesini sağlayıp hem ekonomilerine katkı sağlama hem de beyaz çayı geliştirmeyi hedefledik. Ancak kimsenin beyaz çay alımına sıcak bakmadığını gördük” diyor.
Destek verilse sonuç farklı olabilir
Antioksidan içeriği başta olmak üzere sağlık temelli pek çok faydası olan beyaz çay, yalnızca üreticiler için değil tüketiciler için de oldukça değerli bir ürün. Buna karşın azalan ilgi nedeniyle üreticilerin ürünü satamayacağını düşündüğü için toplamaktan vazgeçtiğini söyleyen Mavi, “ÇAYKUR veya özel sektör çay firmaları da beyaz çayı desteklemiyor. Eğer bu alanda destek olsaydı yine bu üretim yapılabilirdi” diye konuşuyor.