Türkiye’de bu yıl şekerpancarında üretime dair beklentiler yüksek. Şeker endüstrisi pancar üzerine kurulu olan Avrupa’da ise bu durumun tam tersi geçerli.
Son birkaç yılı belirsizlikler içinde geçiren şekerpancarında uzun aradan sonra şu günlerde umut artık daha baskın! Nişasta bazlı şekere (NBŞ) ayrılan kotanın yüzde 5’ten yüzde 2,5’e düşürülmesi kararı bu yıl başında pancar üreticilerinin geleceği daha net görmesini sağlamıştı. Ay başında ton başına 235’ten 300 TL’ye çıkarıldığı açıklanan alım fiyatları ise beklentileri şimdilik karşılamış görünüyor.
Ancak tüm tarımsal ürünler de olduğu gibi şekerpancarı üreticisinin de omzundaki yükü arttıran maliyet sorunları henüz çözüme kavuşmuş değil. Gübre, zirai ilaç ve mazot fiyatları bundan birkaç yıl öncesine göre beklenmedik seviyelere ulaştı. Pancardaki girdi tablosu alım fiyatındaki yüzde 27,7’lik artışa gölge düşürüyor.
AB’de pancarın zorlu yılı
Öte yandan 2019-2020 sezonunu çok daha zor koşullarda geçirecek üreticiler de var. Onlar, tıpkı Türkiye gibi şekerin pancarla özdeş olduğu Avrupa Birliği (AB) ülkelerinin üreticileri. Yaz aylarında rekor üstüne rekor kıran hava sıcaklıklarının tetiklediği kuraklık bu yıl yaşlı kıtanın şekerpancarı üretiminde düşüşe yol açacağa benziyor.
Kuzey Avrupa’da ekili araziler azaldı
Birlik içindeki en büyük üretici örgütlenmelerinden biri olan Fransız şekerpancarı üreticileri birliği CGB, ülkede 17,7 milyon ton ile geçen yıla göre yüzde 3,6’lık bir rekolte düşüşü yaşanacağı tahmininde bulunuyor. Sıcak havalardan en çok etkilenen diğer Avrupa ülkelerinde de durum farklı değil. Alman Şeker Enüstrisi Birliği (WVZ) bu yıl Almanya’da şekerpancarı arazilerinin 15 bin hektar alan kaybettiğini açıklarken, Polonya’daki üretici birliği KZPBC ise ülke genelinde pancar üretiminde en az 14 milyon ton geriye gidileceğini duyurdu.
Son 10 yıla yayılan bir süreç
Ekonomist Timothy Masson, Avrupa’da sıcak hava dalgaları ve kuraklığın en güçlü şekilde şekerpancarını vurduğuna dikkat çekiyor. Bunun en önemli sebebi, özellikle pancarın gelişim döneminde su kaynaklarında yaşanan azalma.
Ancak AB’de pancar tarımını bu yılki kuraklık karşısında kırılgan kılan sebepler daha uzun vadeye yayılıyor. Dünyadaki pancar şekerinin yarısını üreten AB ülkeleri, son 10 yıldır düşük seyreden ve geçen yıl sonunda en düşük seviyeye ulaşan küresel pancar fiyatları ve arz fazlası nedeniyle bu alanda istikrarını kaybetmiş durumda.
Kota ve pestisitte radikal kararlar alınmıştı
2017 itibariyle 50 yıldır uygulanan şeker kotalarının kaldırılmasıyla başlayan süreç de henüz istenilen çizgiye evrilmiş değil. AB’de pek çok pancar işleme tesisi kapasite azaltımına giderken pancar üreticileri dünya genelindeki fiyat düşüşlerinin etkileri daha açık hale gelmiş durumda. Tüm bunların üzerine bir de, şekerpancarında yaygın olarak kullanılan kimi pestisitlere getirilen yasaklar ürünün geleceğine dair soru işaretlerini arttırıyor.