Yeni yönetmeliğe göre haşhaş ekiminde kritik kararlar Cumhurbaşkanlığına bağlanırken, başvuru süreçleri ise elektronik sistemle yapılacak.
Türkiye, Anadolu coğrafyasının geleneksel ürünlerinden biri olan haşhaşın az sayıdaki üretici ülkelerinden biri. Birleşmiş Milletler (BM) tarafından belirlenen miktar oranında üretimi yapılan bitkinin sıkı kontrollere tabi olma sebebi ise malum: Bir yandan ilaç sanayisi için kritik öneme sahip olan ürün, diğer yandan yasadışı uyuşturucu üretimine de konu olabiliyor.
100 yılda 5 kat azaldı
1900’lerin başından itibaren ilaç sanayisindeki büyük dönüşümlerle birlikte haşhaş tarımı da önemli değişimler geçirdi. Bugün dünya üzerinde üretilen haşhaş miktarı bir yüzyıl önceki üretimin neredeyse 5’te 1’i oranına düşmüş durumda. Bunda, haşhaştan üretilen afyona alternatif tıbbi kimyasalların yaygınlaşmasının önemli payı var.
Buna karşın haşhaş, başta tıp alanı olmak üzere farklı amaçlara yönelik bitkisel kaynaklar arasındaki önemini koruyor. Tıpkı kenevir gibi “hassas” bir konuma sahip olan ürünün potansiyel kullanım alanları üzerine yeni tartışmalar sürüyor. Bunun yansıması iki bitkinin de doğal üreticisi olan Türkiye’de hissedilmeye başladı.
Başvurular elektronik ortama taşınıyor
Bilindiği gibi son 1 yıldır kenevir bitkisinin tekstil ve yağ endüstrisine yönelik ekiminin teşvik edilmesi için yoğun bir çaba var. Kenevire yönelik bu vurgu 11. Kalkınma Planı’nda da kendine yer buldu. Uluslararası üretim sınırlamalarından dolayı aynı durumun haşhaşta yaşanması şimdilik mümkün görünmüyor. Ancak yeni yayımlanan Yönetmelik, haşhaş üretiminde yeni bir düzlemin ilk işareti niteliğinde.
Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından Resmi Gazete’de yayımlanan “Haşhaşın Ekimi, Kontrolü, Toplanması, Değerlendirilmesi, İmhası, Satınalınması, Satılması, İhracı ve İthali Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik”, üretim için başvuruları elektronik ortama taşıyarak kolaylaştırmayı amaçlıyor.
Üretim noktaları Cumhurbaşkanlığınca belirlenecek
6 ay sonra yürürlüğe girecek yönetmeliğe göre, haşhaş ekimi yapmak isteyen üreticiler HÜBAS (Haşhaş Üretim Başvuru Sistemi) üzerinden TMO’ya başvurarak izin belgesi alacak. Kışlık ekim başvuru tarihleri 1 Temmuz-30 Ekim, yazlık ekim için ise 1 Şubat, 15 Mart olarak belirlendi. Yönetmelik aynı zamanda haşhaş ekilecek ve kapsül üretilecek yerlerin Cumhurbaşkanlığı kararı ile tespit edilmesini öngörüyor.