Pasifik’in yaramaz çocuğu El Nino kapıda

En son 2009 yılında ortaya çıkan El Nino’nun tüm dünyada tarıma etkisi büyüktü. Okyanus yüzeyinde olağandışı ısınmalara sebep olan bu doğa olayı şimdi geri geliyor. Uzmanlar ise etkilerinin küresel ancak her bölgede farklı olduğunu söylüyor.

Meteorologlar, deniz yüzeyindeki suyun ısınması ile ortaya çıkan ve iklimsel bir fenomen olan El Nino’nun 2015 içerisinde gerçekleşebileceğini ve global tarımı etkileyebileceği uyarısında bulunuyor. Ortaya çıkardığı sonuç itibariyle Avrupa’daki tarımı doğrudan etkilememesine rağmen Avrupa’daki kamuoyu ve özellikle gıda ürünleri üreticileri El Nino’nun tahıl fiyatları üzerindeki olası negatif sonuçları için hazır olmaya çalışıyor.

İklimsel bir fenomen olan El Nino tamamen doğal bir olgu ve son 80 yıldır bilim adamlarının yoğun olarak ilgilendikleri bir durum. Pasifik Okyanusunun Doğu Tropik bölgesinde deniz yüzey suyunun sıcaklığının yükselmesi ile ortaya çıkan El Nino, global düzeyde aşırı yağışlara ve normal olmayan iklim değişikliklerine neden olabiliyor. El Nino’nun ne sıklıkla gerçekleştiğine dair ise net bir zaman aralığı yok, bazen 7 yılda bazen de 2 yılda bir tekrar eden bir olgu. El Nino’nun dünyanın bazı bölgelerinde tarımsal üretime pozitif etkileri de olabilirken, birçok yerde de özellikle tahıl üretimine negatif yönde etkisi var.

El Nino’nun Avrupa’daki tahıl üretimine olumsuz etkisi oldukça sınırlı. Ancak olumsuz etkilediği bölgelerdeki tarımsal verimliliğin düşüşü, dünya pazarlarındaki tahıl fiyatlarında artışa neden olacağından, Avrupa da El Nino’dan nasibini dolaylı olarak almış olacak. Böyle bakıldığında El Nino’nun Avrupa pazarında olumsuz etkisi mevcutken, kısmi olarak olumlu bir etkiden de bahsetmek mümkün. Uzmanlar tahıl fiyatlarının yükselmesi durumunda, Avrupa’da özellikle bitki ürünleri yetiştiren üreticilerin ürünlerine olan talebin de artabileceğini öngörüyor.

Tehlike çanları çalmaya başladı

El Nino Southern Oscillation (El Nino Güneyli Salınımı) ve kısaca ENSO olarak da adlandırılan El Nino, Pasifik Okyanusu’nun Ekvator’a denk gelen kısmında yaşanan periyodik ısınma ile ortaya çıkan bir hava fenomeni. Hem yoğun yağışlara hem de kuraklığa neden olabilen El Nino’nun sonuçlarından etkilenecek kesimlerinden birisi elbette dünya tarımı, zira bu iklimsel değişiklik tahıl ürünlerinin verim ve hasat oranını doğrudan etkileyecek.

Avustralya Meteoroloji Enstitüsü’nün verilerine göre El Nino’nun yolda olduğunu gösteren işaretler mevcut. Deniz bölgesinde yüzeydeki suyun sıcaklığındaki kritik artışın, El Nino’nun en önemli işareti olduğu vurgulanıyor. Bunun dışında, son haftalarda tropik bölgelerde Kuzeybatı ve güneydoğu rüzgârları olan Passat rüzgârlarının daha zayıf estiği tespit edildi. Zayıf esen Passat rüzgârları, uzmanlara göre, deniz suyu sıcaklığı ile atmosferdeki hava sıcaklığı arasında bir bağlantı olduğu anlamına geliyor. Var olan hava şartlarının değişmemesi ve daha da kötüye gitmesi durumunda El Nino’nun kaçınılmaz olduğunu vurgulayan Avustralyalı meteorologlar, şu an itibariyle El Nino tehdidini ”ENSO Tracker” adlı ölçeklerinde alarm seviyesinde ölçüyor.

İşaretler El Nino’yu gösteriyor

El Nino, ortaya çıktığı dönemde Güney Amerika’nın Batı yakasında normallerin üstünde bir sıcaklığa neden oluyor ve akabinde Güney Amerika ve ABD’de tahıl üretiminin yoğun olduğu yerlerde aşırı yağışlara yol açıyor. El Nino, global düzeyde üretilen mısır, soya fasulyesi ve buğday verimini olumlu veya olumsuz yönde etkileyebiliyor. Bunun dışında, El Nino Asya, Güney Afrika ve Avustralya’da aşırı yağışlara sebep veriyor ve pirinç, buğday ve mısır üretimini olumsuz yönde etkiliyor.

Her ne kadar Avustralyalı Meteorologlar, ENSO Tracker ölçeğinde El Nino tehlikesini alarm düzeyinde ölçseler de, El Nino’nun ortaya çıkaracağı somut sonuçlar konusunda halen net olmayan veriler mevcut. Ancak El Nino’nun olası sonuçlarını ortaya koymak için çalışan bir bilim adamı grubu bu netsizliğe rağmen, El Nino’nun etkilemesi beklenen bölgelerde, tahıl stoklamasına gidilmesine ve fakir bölgelere de gıda yardımı yapılmasına hazırlıklı olunması tavsiyesinde bulunuyor.

Şu ana kadar meteorologlar, Filipinler ve Malezya gibi Güneydoğu Asya ülkelerinde son iki üç ayda normal değerlerin altında yağış yaşandığını tespit etti. Bu ülkeler palmiye ve hindistancevizi yağı üretiminde önemli ülkeler. Uzmanlar önümüzdeki birkaç ay içerisinde, yağışların bu düzeyde devam etmesi durumunda, palmiye ve hindistancevizi yağındaki düşük arz sebebiyle bitkisel yağların pazar fiyatlarının artacağını öngörüyor. Ancak soya fasulyesi üretiminde El Nino’dan kaynaklı yaşanacak üretim artışıyla, bitkisel yağlardaki olası fiyat artışının önüne geçilebileceği de tahmin ediliyor.

En çok tahıl ürünleri etkilenecek

El Nino, Peru’da erkek çocuğu anlamına geliyor. Çünkü Perulu balıkçılar yüzyıllarca Noel döneminde, Hz. İsa’nın doğduğu dönemde deniz suyu sıcaklığını fark etti. El Nino’nun geçmesinden sonra soğumaya başlayan deniz suyu, normal sıcaklık değerlerinin altına düşebiliyor ve global hava koşulları üzerinde tam tersi bir etki yapabiliyor. Bu durum ise ”La Nina”, yani kız çocuğu olarak adlandırılıyor. Ancak La Nina’nın global etkisi El Nino’ya oranla daha az. La Nina’nın ortaya çıkmasıyla global düzeyde tahıl ürünlerindeki üretim yüzde 0,0 ile 4,5 düzeyinde olumsuz etkilenebiliyor.

Bu sene ilk defa Japon Ulusal Çevre Bilimleri Enstitüsü, El Nino’nun global düzeydeki tarımsal üretime hem olumlu hem de olumsuz etkisini analiz etti. Analizin sonuçlarını ise aşağıdaki dünya haritasında kamuoyunun bilgisine sundu. Videnskab.dk’nun haberine göre Japonya’da Nature Communications’da yayınlanan çalışmanın sonuçları profesör Toshichika Lizumi tarafından kaleme alındı. Lizumi bu çalışma ile hem dünya hükümetlerini hem de alanda aktivite gösteren işletmelere yol göstermek istediklerini, ki böylelikle gıda sıkıntısı yaşanabilecek bölgelerde tedbir ve yardım önlemleri alınmasını umduklarını belirtiyor.

dünyanın belli bölgelerinde, El Nino tarımsal üretime pozitif bir katkı sağlayabiliyor. Japon Ulusal Çevre Bilimleri Enstitüsü’nün ortaya çıkardığı sonuçlara göre, El Nino örneğin global düzeyde soya fasulyesi üretimini 2,1 ile 5,4 oranında arttırırken, dünyadaki mısır, pirinç ve buğday üretimini ya 0,8 oranında arttıracak ya da 4,3 oranında olumsuz etkileyecek.

El Nino’nun olumsuz yönde etkileyeceği bölgeler ve tahıl ürünleri;  

- Mısır: Güneydoğu Amerika, Çin, Doğu-Batı Afrika, Meksika ve Endonezya

- Soya fasulyesi: Hindistan ve Çin’in bir bölümü

- Pirinç: Çin’in güneyi, Myanmar ve Tanzanya

- Buğday: Çin’in bir bölümü, Amerika, Avustralya, Meksika ve Avrupa’nın bir bölümü 

El Nino’nun olumlu yönde etkileyeceği bölgeler ve tahıl ürünleri;  

- Mısır: Brezilya ve Arjantin 

- Soya fasulyesi: Amerika ve Brezilya 

- Pirinç: Çin'in bir bölümü ve Endonezya

- Buğday: Arjantin ve Güney Afrika’nın bir bölümü