Türkiye’nin AB statüsünde tescilli üç tarım ürününden biri olan Malatya kayısısı, bu statüye rağmen ihracat değeri düşen ilk ürün oldu.
Son birkaç yıldır bölgelere özgün tarım ürünleri sırayla coğrafi işaret alarak markalaşmalarını hızlandırıyor. Tarım ve gıda ürünlerinde Avrupa standartlarında markalaşmak için ise en önemli adım Avrupa Birliği (AB) coğrafi işaret tescili alabilmek. Türkiye’nin şimdilik bu statüyü kazanıp yurtdışında AB imzası ile tüketiciye ulaşan 3 ürünü bulunuyor: Malatya kayısısı, Aydın inciri ve Antep baklavası.
Değerinin 2,3 kart artması gerekliydi
AB tescili alan ürünlerin marka değeri uluslararası pazarda yükselirken, ekonomik değeri ise ortalama 2,3 kat artış gösteriyor. Ancak geçtiğimiz yılın Temmuz ayında tescillenerek “AB vatandaşı” olan Malatya kayısısında bu durumun tam tersi yaşandı. 2016 yılında kg başına ihracat değeri 3,6 dolar olan ürün, sonraki süreçte yüzde 22 değer kaybederek 2,8 dolara inerek bir ilki gerçekleştirdi!
Kur nedeniyle indirime tutum alınamadı
Bu çelişkili sonucu ortaya çıkaran iki önemli etken var: İlki 2016’ya göre piyasada ciddi oranda artan kayısı arzı, ikincisi ise tüm ekonomik parametreleri yerinden oynatan dolar krizi.
“Kilogram başı ihracat rakamındaki düşüşün ana nedeni, kur sebebi ile indirim isteyen ithalatçı firmalara karşı ortak bir tutum sergilenmemesi” diyen Malatya Ticaret Borsası Genel Sekreteri Abdulvahap Bulgurlu, “Ürünü ihraç eden yerli firmalar ortak bir paydada buluşup hareket etselerdi bu ürünün kilosu 4 doları bile geçerdi” yorumunu yapıyor.
İlk kez bir ürün değerinin altında ihraç ediliyor
Dünyada ilk defa tescil almış bir ürünün değerinin üstünde ihraç edilmesi gerekirken değerinin altına düştüğünü belirten Yöresel Ürünler ve Coğrafi İşaretler Türkiye Araştırma Ağı Başkanı Yavuz Tekelioğlu ise AB tesciline karşın Malatya kayısısında coğrafi işaret ambleminin kullanılmamasının da marka değerine olumsuz etki ettiğini söylüyor ve “Bu konuda yetkililerin gerekli hassasiyeti göstermesini bekliyoruz” diye konuşuyor.