Sudan’da 780 hektar arazi kiralayan Türkiye burada tarımsal üretim yapacak. Ülkelerin Afrika’da arazi kiralama trendi yeni fırsatlar doğurduğu gibi eleştirilere de maruz kalıyor.
Son yıllarda pek çok ülke gıda krizi tehlikesine karşı Afrika’da tarımsal yatırımlara hız verdi. Afrika kıtasının farklı bölgelerinde geniş tarım arazileri satın alan ve kiralayan ülkeler arasında Türkiye de bulunuyor.
2013 yılında kamu ve özel sektör işbirliği ile Sudan’da kiralanan 5 milyon dönüm arazi bu trendin ilk büyük adımıydı. Şimdi ise Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü (TİGEM) Sudan’da 780 bin hektarda tarım yapmak için kolları sıvadı.
Ortak şirket kurulacak
Pilot bölge olarak değerlendirilecek 780 bin hektar genişliğindeki arazinin kiralanması için ön sözleşme imzalandı. Proje kapsamında bir sonraki adımın ise Sudan ve TİGEM iştirakiyle ortak bir şirket kurulması olduğu belirtiliyor. Pamuk, kanola ve yağlı tohum gibi tarla bitkilerinin yanı sıra ananas, mango ve avokado gibi tropikal meyvelerin de yetiştirileceği arazilerde yetişecek ürünlerin kullanım hakkının Türkiye’ye ait olacağı belirtiliyor.
Yerel üreticilere eğitim verilecek
Türkiye’nin Afrika’daki bir diğer tarımsal yatırımı ise Cibuti’de olacak. Kızıldeniz’in Hint okyanusuna bağlandığı bölgede bulunan bu küçük ülkede hayvancılık tesisi kurulması planlanırken Cibutili üreticilere de su, meteoroloji, çölleşme ve doğanın korunması üzerine eğitim ve teknik destek verilecek.
En çok arazi kiralayan ülke ABD
ABD yurtdışında tarım arazisi kiralama yarışında 7,1 milyon hektar ile başı çekiyor. Onu 3 milyon hektar ile Birleşik Krallık, 2 milyon hektar ile de Hindistan takip ediyor. Şu anda dünyada en çok tarım arazisi satın alınan veya kiralanan ülke ise 3,8 milyon hektar Papua-Yeni Gine.
Rusya ve Çin de arazilerini dış ülkelere açıyor
3,5 milyon hektar arazisini yabancı ülkelere tahsis eden Güney Sudan’ın yanı sıra, 2,7 hektar ile Demokratik Kongo Cumhuriyeti ve 2,1 hektar ile Mozambik de tarım yatırımlarının gözdesi olan Afrika ülkeleri arasında. Topraklarını yabancı yatırımlara açan ülkeler arasında Rusya, Brezilya ve Çin gibi geniş tarım arazilerine sahip ülkeler de bulunuyor.
Afrika ülkelerinde arazi hakları yetersiz
Öte yandan Afrika başta olmak üzere yurtdışında yapılan arazi yatırımı yarışına yönelik eleştiriler de yoğun. Arazi yatırımlarının en yoğun olduğu bölgelerin arazi haklarının en yetersiz olduğu bölgeler olmasının bir tesadüf olmadığı söyleyen ABD’li yatırımcı Mark Bowman, “Bu bölgede nesillerdir yaşayan ve üretim yapanların uygulanabilir yasal haklarının olması gerekiyor. Aksi takdirde en kötü ihtimal gerçekleşir ve süreç arazilerin devletler tarafından hiçbir tazminat olmaksızın bu üreticilerin ayakları altından çekilmesiyle sonuçlanabilir” diyor.
Üreticilere yasal güvence şart
“Hem güçlükler hem de fırsatlar açısından Afrika eşi benzeri olmayan bir coğrafya” diyen Bowman, “Bu özgünlüğün hükümetler ve yatırımcılar tarafından hak ettiği ilgiyi görmeye başlaması çok önemli. Ancak sürdürülebilirlik için yasal güvenceler şart” uyarısını yapıyor.
İlgili haber: Kiralık arazide üretim için gün sayılıyor